Thanh niên và phụ nữ Đông Nam Á chịu gánh nặng mất việc do đại dịch

Báo cáo với nhan đề Một cuộc khủng hoảng hoàn toàn khác-COVID-19 và các thị trường lao động ở Đông Nam Á do Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) nhận thấy rằng nhóm người trẻ (15-24 tuổi), vốn chiếm chưa đầy 15% lực lượng lao động ở Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam, đã chiếm tới 45% số việc làm bị mất tại giai đoạn cao điểm của dịch bệnh vào năm 2020.

Riêng tại Việt Nam, nhóm người trẻ chiếm 45% số việc làm bị mất trong quý 2/2020 dù chỉ chiếm 12% lực lượng lao động vào quý 4/2019.

Báo cáo xem xét cách thức COVID-19 tác động đến thị trường lao động ở Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam kể từ đầu đại dịch. Việc này nhằm giúp các nhà hoạch định chính sách xác định những ưu tiên, hạn chế và cơ hội để xây dựng và triển khai các chiến lược thị trường lao động hiệu quả trong quá trình phục hồi kinh tế và sau này.

Khu vực Đông Nam Á đã bị ảnh hưởng nặng nề trong quý 2 năm 2020, khi các biện pháp ngăn chặn của chính phủ ở mức nghiêm ngặt nhất. Khoảng 90% số lao động Việt Nam bị mất việc làm trong giai đoạn này đã ngừng tìm việc làm mới, con số này ở Indonesia là 60% và Malaysia là 40%. 

Thay đổi về lực lượng lao động tại Việt Nam trong quý 2 và quý 3/2020, phân theo giới tính và nhóm tuổi. Đơn vị: % dân số độ tuổi lao động. Nguồn: ADB. 

Đại dịch cũng làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng ngày càng gia tăng giữa lao động có tay nghề và lao động phổ thông, gây tổn hại tới lao động kỹ năng thấp cũng như lao động có trình độ trung bình. Số liệu của ADB cho thấy 47,5% số người mất việc làm tại Việt Nam trong quý 2/2020 là lao động kỹ năng thấp. Lao động phi chính thức, lao động tự do, lao động tạm thời và lao động nhập cư là những nhóm dễ bị tổn thương nhất.

Trưởng Ban Phát triển con người và Xã hội khu vực Đông Nam Á của ADB, bà Ayako Inagaki, chia sẻ: “Các quốc gia cần đẩy mạnh đầu tư cho vốn con người và huy động các nguồn lực trong nước để xây dựng những chương trình bảo trợ xã hội bền vững, bao trùm và tăng cường đóng góp cho bảo hiểm xã hội.”

Khác với các cuộc khủng hoảng trước đây, sự gián đoạn chuỗi cung ứng, sụt giảm nhu cầu trong nước và quốc tế, hạn chế di chuyển và đi lại, và khả năng làm việc từ xa hạn chế đã dẫn đến tình trạng cắt giảm lượng lớn việc làm trong nông nghiệp, bán buôn và bán lẻ—những lĩnh vực thường thu hút lao động bị dịch chuyển trong các cuộc khủng hoảng. Sản xuất chiếm một tỷ trọng lớn trong số việc làm ròng bị mất đi ở nhiều nước Đông Nam Á. Các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa bị ảnh hưởng lớn hơn từ tình trạng cắt giảm việc làm, do họ có thanh khoản kém hơn hoặc ít khả năng tiếp cận hỗ trợ của chính phủ hơn.

Lao động trẻ nhiều khả năng bị mất việc hơn, chủ yếu bởi vì họ chiếm ưu thế trong các lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề như khách sạn và nhà hàng, cũng như thương mại bán buôn và bán lẻ. Phụ nữ, ở tất cả các quốc gia mà báo cáo xem xét và ở tất cả các nhóm tuổi, có nhiều khả năng rời bỏ lực lượng lao động, chủ yếu để chăm sóc gia đình trong thời gian diễn ra đại dịch. Phụ nữ gia nhập lại lực lượng lao động vào đầu năm 2021 phần lớn là lao động tự do hoặc trong khu vực phi chính thức, điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển nghề nghiệp của họ về lâu dài. 

Lao động phi chính thức, những người chiếm tỉ trọng lớn trong số lao động nghèo và cận nghèo của khu vực, đặc biệt dễ bị tổn thương trước khủng hoảng do họ bị hạn chế về bảo đảm việc làm và bảo trợ xã hội. Mười triệu lao động nhập cư của khu vực cũng bị ảnh hưởng bởi những hạn chế trong di chuyển và đi lại, vì họ thường không có sự bảo đảm về việc làm hoặc không được tiếp cận các hệ thống y tế và phúc lợi ở nước sở tại.