Ban Dân dụng Công nghiệp TP.HCM: Điểm tên loạt gói thầu sử dụng ngân sách tiết kiệm siêu thấp

Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp (sau đây gọi tắt là ban Dân dụng Công nghiệp – PV) là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Ủy Ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, hoạt động theo cơ chế tự chủ về tài chính, tự bảo đảm chi thường xuyên theo quy định, chịu sự chỉ đạo, quản lý trực tiếp và toàn diện của Ủy Ban nhân dân thành phố.

Ban Dân dụng Công nghiệp thực hiện chức năng đại diện chủ đầu tư theo chuyên ngành các công trình dân dụng và công nghiệp do Ủy Ban nhân dân thành phố giao có nguồn vốn từ ngân sách nhà nước hoặc được đầu tư từ các nguồn vốn khác theo quy định của pháp luật.

Vừa là bên mời thầu, vừa là chủ đầu tư, Ban này đã thực hiện hàng trăm gói thầu có giá trị lớn nhỏ khác nhau. Kết quả phân tích dữ liệu của phần mềm đấu thầu Quốc gia cho thấy, ban Dân dụng Công nghiệp đã tổ chức những gói thầu lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Gần đây nhất, có thể kể đến công trình hạng A mang tầm quốc tế là dự án xây dựng Rạp Xiếc và Biểu diễn đa năng Phú Thọ.

Quá trình nghiên cứu, tìm hiểu ngẫu nhiên 20 gói thầu được thực hiện từ ngân sách của thành phố hoặc ngân sách Trung ương cấp mà ban Dân dụng Công nghiệp làm chủ đầu tư, PV nhận thấy nhiều gói có tỉ lệ tiết kiệm chỉ ở mức tượng trưng. Tổng giá trị trúng thầu của 20 gói là 6.125.732.157.358 đồng (hơn 6,1 nghìn tỷ đồng) thì số tiền tiết kiệm cho ngân sách chỉ 64.369.730.042 đồng, tỉ lệ đạt 1,04%.

20 gói thầu được PV nghiên cứu ngẫu nhiên, tỉ lệ tiết kiệm nhiều gói ở mức tượng trưng.

Có thể kể đến như gói Xây lắp và cung cấp, lắp đặt thiết bị (̣không bao gồm thiết bị sân khấu 2.000 chỗ), giá trị hơn 1.075 tỷ đồng chỉ tiết kiệm 0,15%, tức khoảng 1,6 tỷ đồng. Gói thầu này cũng thuộc dự án Xây dựng Rạp xiếc và biểu diễn đa năng Phú Thọ do liên danh LNC - CC1 (công ty TNHH Xây dựng Lưu Nguyễn – Tổng công ty Xây dựng số 1 – CTCP) trúng thầu.

Gói thầu thi công xây lắp năm 2023, liên danh công ty Cổ phần Xây lắp và Vật tư xây dựng – công ty Cổ phần đầu tư và phát triển nhà Hà Nội số 52 – công ty Cổ phần xây dựng số 5 (liên danh CBM - 52 - SC5) trúng thầu với giá 2.059.153.550.036 đồng, tiết kiệm 33,1 tỷ đồng, tương đương tỉ lệ 1,58%. 

Gói thi công xây dựng năm 2021 giá trị 1.806.481.024.652 đồng về tay công ty Cổ phần Bạch Đằng 5- công ty cổ phần xây dựng số 5- công ty cổ phần thiết bị công nghệ y tế Việt, chỉ tiết kiệm cho ngân sách 1,38%, tức khoảng 25,2 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, nhiều gói thầu hàng trăm tỷ cũng có tỉ lệ tiết kiệm khiêm tốn, ví dụ gói Cung cấp, lắp đặt thiết bị sân khấu 2.000 chỗ thuộc dự án Xây dựng Rạp xiếc và biểu diễn đa năng Phú Thọ giá trị tới 248.672.342.639 đồng chỉ tiết kiệm 1,879 tỷ đồng, tương đương tỉ lệ 0,75%; gói Xây lắp và cung cấp lắp đặt thiết bị kèm xây lắp trị giá hơn 106 tỷ đồng, tiết kiệm 69,6 triệu đồng, đạt tỉ lệ 0,07%; gói xây lắp thiết bị hơn 103 tỷ đồng tiết kiệm 290 triệu đồng, tỉ lệ đạt 0,28%...

Nhiều gói tỉ lệ tiết kiệm sát mức 0 đồng như gói Xây lắp và cung cấp lắp đặt kèm xây lắp giá trị trúng thầu là 58,1 tỷ đồng, tiết kiệm 13,6 triệu đồng; gói Xây lắp và cung cấp, lắp đặt thiết bị xây lắp bao gồm chi phí dự phòng 24,9 tỷ đồng tiết kiệm hơn 3 triệu đồng…

Mặc dù không chỉ dựa vào giá để lựa chọn nhà thầu mà quan trọng nhất vẫn là năng lực, kinh nghiệm, kỹ thuật của nhà thầu đáp ứng đầy đủ tiêu chí mà chủ đầu tư đưa ra, thế nhưng khi tỉ lệ giảm giá đấu thầu thấp cũng đặt ra những mối lo về quá trình đấu thấu chưa thực sự đảm bảo tính cạnh tranh.

Hơn nữa, theo ý kiến luật sư Nguyễn Cao Đạt (Giám đốc công ty Luật Nguyên Khang và Cộng sự), khi những gói thầu có tỉ lệ tiết kiệm thấp thì mục tiêu của đấu thầu là hiệu quả kinh tế sẽ khó đạt được.

Điều này cũng có nghĩa là khi chủ đầu tư với vai trò quyết định kết quả cuộc thầu nhưng lựa chọn nhà thầu không tiết kiệm được nhiều cho ngân sách công thì trách nhiệm tiết giảm và sử dụng ngân sách hiệu quả cũng khó đảm bảo.

Nhật Hạ