Ăn gì bổ thận? Những thực phẩm người khỏe và người mắc bệnh thận nên ăn

Thận lọc các chất thải từ máu và đưa chúng ra khỏi cơ thể qua nước tiểu. Nó cũng chịu trách nhiệm cân bằng lượng chất lỏng và chất điện giải. Thận thực hiện những nhiệm vụ này mà không cần sự trợ giúp từ bên ngoài.

Tuy nhiên, một số tình trạng chẳng hạn như bệnh tiểu đường và huyết áp cao, có thể ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của thận. Cuối cùng, tổn thương thận có thể dẫn đến bệnh thận mãn tính (CKD). 

Thực hiện chế độ ăn uống tốt có thể giúp thận hoạt động bình thường và ngăn ngừa tổn thương cho cơ quan này. Tuy nhiên, dù một số loại thực phẩm giúp hỗ trợ thận khỏe mạnh nhưng không phải tất cả chúng đều phù hợp với những người mắc bệnh thận mãn tính.

Chế độ ăn uống cho người mắc bệnh thận

Với người khỏe mạnh thì chỉ cần đảm bảo ăn uống lành mạnh đã đủ để thận hoạt động tốt nhưng với những người có vấn đề về thận, chế độ ăn của họ sẽ khác nhau tùy thuộc vào mức độ tổn thương thận. Những người mắc bệnh thận giai đoạn sau sẽ có những hạn chế khác với những người mắc bệnh thận giai đoạn đầu.

Ở bất kỳ giai đoạn nào, chế độ ăn uống đều cần tăng cường chức năng thận, đồng thời giảm nguy cơ bị tổn thương thêm.

Mặc dù các hạn chế về chế độ ăn uống khác nhau nhưng những người mắc bệnh thận thường cần hạn chế các chất dinh dưỡng sau:

Thận có thể gặp khó khăn trong việc loại bỏ hoặc xử lý các chất dinh dưỡng này và mức độ cao có thể gây tổn hại cho cơ thể. Vì bệnh thận có mối liên hệ chặt chẽ với bệnh tim, nên tốt nhất bạn nên kết hợp những lựa chọn này với chế độ ăn có lợi cho tim - chế độ ăn có nhiều thực phẩm tươi, có nguồn gốc thực vật và ít chất béo bão hòa.

Người khỏe và người mắc bệnh thận cần ăn những thực phẩm bổ thận khác nhau. (Ảnh minh họa)

Dưới đây là 6 loại thực phẩm nói chung tốt cho thận và 8 loại thực phẩm tốt nhất cho người mắc bệnh thận.

Những thực phẩm bổ thận

Các loại thực phẩm giàu sau đây rất tốt cho sức khỏe, đặc biệt đối với những người mắc bệnh thận. 

1. Nước

Nước là một trong những đồ uống quan trọng nhất cho cơ thể. Các tế bào sử dụng nước để vận chuyển chất độc vào máu. Thận sau đó sử dụng nước để lọc các chất độc này và tạo ra nước tiểu để vận chuyển chúng ra khỏi cơ thể. Uống không đủ nước cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển sỏi thận.

Mọi người cũng có thể nhận được một phần lượng nước uống hàng ngày từ nhiều loại thực phẩm khác nhau, chẳng hạn như trái cây và rau quả.

2. Cá béo

Cá hồi, cá ngừ và các loại cá béo nước lạnh khác có nhiều axit béo omega-3 có thể là sự bổ sung có lợi cho bất kỳ chế độ ăn nào. Cơ thể không thể tạo ra axit béo omega-3, nghĩa là chúng phải đến từ chế độ ăn uống.

Cá béo là nguồn cung cấp chất béo lành mạnh tự nhiên. Như Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA) lưu ý, chất béo omega-3 có thể làm giảm huyết áp một chút. Vì huyết áp cao là yếu tố nguy cơ gây bệnh thận nên việc tìm ra những cách tự nhiên để hạ huyết áp có thể giúp bảo vệ thận.

3. Khoai lang

Khoai lang tương tự như khoai tây, nhưng lượng chất xơ cao có thể khiến chúng phân hủy chậm hơn, dẫn đến lượng đường trong máu ít tăng đột biến hơn. Khoai lang cũng chứa vitamin và khoáng chất, chẳng hạn như kali, có thể giúp cân bằng lượng natri trong cơ thể và giảm tác dụng của nó đối với thận.

Tuy nhiên, vì khoai lang là thực phẩm có hàm lượng kali cao nên những người mắc bệnh thận mạn hoặc đang chạy thận có thể hạn chế ăn loại rau này để giảm lượng kali theo hướng dẫn của chuyên gia chăm sóc sức khỏe.

4. Rau lá xanh đậm

Các loại rau lá xanh đậm, chẳng hạn như cải bó xôi, cải xoăn và củ cải là những thực phẩm chủ yếu trong chế độ ăn uống có chứa nhiều loại vitamin, chất xơ và khoáng chất. Nhiều loại còn chứa các hợp chất bảo vệ cơ thể chẳng hạn như chất chống oxy hóa.

Tuy nhiên, những thực phẩm này cũng có xu hướng chứa nhiều kali nên có thể không phù hợp với những người có chế độ ăn kiêng cần hạn chế kali.

5. Quả mọng

Các loại quả mọng màu đen, bao gồm dâu tây, quả việt quất và quả mâm xôi, là nguồn cung cấp nhiều chất dinh dưỡng hữu ích và hợp chất chống oxy hóa. Những thứ này có thể giúp bảo vệ các tế bào trong cơ thể khỏi bị hư hại.

Quả mọng có thể là lựa chọn tốt hơn các loại thực phẩm có đường khác để thỏa mãn cơn thèm ngọt.

6. Táo

Táo là một món ăn nhẹ lành mạnh, chứa một loại chất xơ quan trọng gọi là pectin. Pectin có thể giúp giảm một số yếu tố nguy cơ gây tổn thương thận, chẳng hạn như lượng đường trong máu và cholesterol cao. Táo cũng thường có thể thỏa mãn cơn thèm đồ ngọt.

18 thực phẩm dành cho người mắc bệnh thận

Mặc dù các loại thực phẩm trên có thể hỗ trợ thận khỏe mạnh nói chung nhưng chúng không phải lúc nào cũng là lựa chọn tốt nhất cho những người mắc bệnh thận. Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe thường khuyên những người bị bệnh thận mãn tính nên ăn những thực phẩm sau:

1. Bắp cải

Bắp cải là một loại rau lá có thể có lợi cho những người bị bệnh thận mãn tính. Nó tương đối ít kali và rất ít natri, nhưng vẫn chứa nhiều vitamin, khoáng chất và các hợp chất chống oxy hóa.

Các tác giả của một nghiên cứu năm 2021 cho biết bắp cải trắng, xanh và đỏ có thể giúp:

- Quản lý lượng đường trong máu

- Giảm nguy cơ tổn thương thận và gan

- Ngăn ngừa stress oxy hóa và béo phì.

2. Ớt chuông đỏ

Ngoài việc chứa rất ít khoáng chất như natri và kali, ớt chuông đỏ còn chứa các hợp chất chống oxy hóa hữu ích, có thể bảo vệ tế bào khỏi bị hư hại. 

Ớt chuông còn giàu vitamin A, C và các chất chống oxy hóa khác. Những chất dinh dưỡng này rất quan trọng đối với chức năng miễn dịch.

3. Tỏi

Tỏi là một lựa chọn gia vị tuyệt vời cho những người bị bệnh thận. Nó có thể mang lại cho các loại thực phẩm khác hương vị trọn vẹn hơn, điều này có thể làm giảm nhu cầu thêm muối. Tỏi cũng là một nguồn mangan và vitamin B6 tốt. Nó cũng chứa hợp chất lưu huỳnh có đặc tính chống viêm.

4. Súp lơ

Súp lơ là loại rau đa năng dành cho người bị bệnh thận. Súp lơ cung cấp nhiều chất dinh dưỡng, bao gồm vitamin K, folate và chất xơ mà không cung cấp quá nhiều natri, kali hoặc phốt pho. Nó cũng chứa chất chống oxy hóa và các hợp chất chống viêm. 

5. Arugula (rau cải lông)

Arugula còn được gọi là rau cải lông hay cải rocket. Những người bị bệnh thận mạn có thể phải tránh ăn nhiều rau xanh, nhưng rau arugula có thể là sự thay thế tốt. Arugula thường có hàm lượng kali thấp hơn các loại rau xanh khác, nhưng nó vẫn chứa chất xơ và các chất dinh dưỡng có lợi khác. 

Arugula cung cấp vitamin K, mangan và canxi, tất cả đều quan trọng đối với sức khỏe của xương. Loại rau xanh bổ dưỡng này cũng chứa nitrat, có thể làm giảm huyết áp - một lợi ích quan trọng đối với những người mắc bệnh thận.

6. Dầu ô liu

Dầu ô liu có thể là loại dầu ăn tốt nhất vì loại chất béo chứa trong đó. Dầu ô liu có hàm lượng axit oleic cao, đây là một loại axit béo không bão hòa đơn có thể giúp giảm viêm trong cơ thể. Hơn nữa, nó còn là nguồn cung cấp vitamin E lành mạnh và chủ yếu là chất béo không bão hòa. 

7. Lòng trắng trứng

Trứng là một loại protein đơn giản, nhưng lòng đỏ lại có hàm lượng phốt pho rất cao. Những người bị bệnh thận có thể làm món trứng tráng hoặc trứng bác chỉ bằng lòng trắng trứng.​

8. Quả việt quất

Quả việt quất rất giàu chất dinh dưỡng và chất chống oxy hóa được gọi là anthocyanin có thể chống lại bệnh tim, tiểu đường và các bệnh khác. Chúng cũng chứa ít natri, phốt pho và kali.

9. Cá vược

Cá vược là một thực phẩm cung cấp protein chất lượng cao. Nó cũng chứa chất béo lành mạnh được gọi là omega-3. Omega-3 có thể giúp ngăn ngừa một loạt bệnh tật và tăng cường sức khỏe cho những người mắc bệnh mãn tính.

Tuy nhiên, Viện Tiểu đường, Bệnh tiêu hóa và Thận Quốc gia (NIDDK) khuyên bạn nên ăn những phần nhỏ thịt hoặc cá, vì hàm lượng protein cao có thể khiến thận phải làm việc vất vả hơn. Một phần tương đương với 2–3 ounce (57-85g) thịt gà, cá.

10. Nho đỏ

Nho đỏ là một nguồn cung cấp chất chống oxy hóa gọi là flavonoid, có thể giúp giảm bớt viêm và chống lại bệnh tim, tiểu đường và các tình trạng sức khỏe khác.

11. Kiều mạch

Kiều mạch là một loại ngũ cốc nguyên hạt có hàm lượng kali thấp. Nó cũng chứa vitamin B, magiê, sắt và chất xơ. Nó cũng không chứa gluten, phù hợp với những người mắc bệnh celiac hoặc không dung nạp gluten.

12. Gà không da

Ức gà không da có ít chất béo và phốt pho hơn thịt gà có da. Một cốc (140 g) ức gà không da nấu chín chứa:

- Natri: 104 mg

- Kali: 358 mg

- Phốt pho: 319 mg

- Chất đạm: 43 g.

13. Hành tây

Giảm muối có thể là một thách thức, nhưng hành tây là một cách mang lại hương vị mà không chứa natri, phù hợp cho người mắc bệnh thận.

Hành tây cung cấp vitamin C, mangan và vitamin B, bao gồm cả folate. Nó cũng chứa chất xơ prebiotic giúp giữ cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh bằng cách nuôi dưỡng vi khuẩn đường ruột có lợi.

14. Hạt mắc ca

Hầu hết các loại hạt đều có hàm lượng phốt pho cao và không phù hợp nếu bạn đang theo chế độ ăn kiêng cho thận. Nhưng hạt mắc ca lại là một lựa chọn ngon miệng cho những người có vấn đề về thận. Chúng có hàm lượng kali và phốt pho thấp hơn đậu phộng hoặc hạnh nhân.

Chúng cũng cung cấp canxi, chất béo lành mạnh, folate, magiê, đồng, sắt và mangan.

15. Củ cải

Củ cải là loại rau giúp bổ sung dinh dưỡng cho chế độ ăn bổ thận. Chúng rất ít kali và phốt pho nhưng chứa các chất dinh dưỡng quan trọng khác, chẳng hạn như chất xơ, folate, vitamin A, vitamin C, vitamin B6 và mangan.

16. Dứa

Dứa có thể làm món ngọt cho người mắc bệnh thận. Nó có hàm lượng phốt pho, kali và natri thấp hơn cam, chuối hoặc kiwi. Dứa cũng là nguồn cung cấp chất xơ và vitamin A dồi dào, đồng thời nó có chứa bromelain, một loại enzyme giúp giảm viêm.

17. Quả nam việt quất

Quả nam việt quất có chứa chất dinh dưỡng thực vật được gọi là proanthocyanidin loại A. Đây là những chất chống oxy hóa có thể ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu và thận bằng cách giảm nồng độ vi khuẩn trong nước tiểu.

Quả nam việt quất cũng chứa ít kali, phốt pho và natri. Có mối liên hệ chặt chẽ giữa nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) và nhiễm trùng thận. Bạn có thể ăn quả nam việt quất khô, nấu chín, tươi hoặc dưới dạng nước ép.

18. Nấm hương

Nấm hương là một nguyên liệu thơm ngon mà bạn có thể dùng thay thế thịt. Chúng thích hợp cho những người mắc bệnh thận đang cần hạn chế lượng protein ăn vào.

Chúng là nguồn cung cấp vitamin B, đồng, mangan và selen tuyệt vời. Chúng cũng cung cấp một lượng lớn protein từ thực vật và chất xơ.

Nấm hương có hàm lượng kali, natri và phốt pho thấp hơn các loại nấm khác nên chúng rất thích hợp cho chế độ ăn của người thận yếu.