Trong bối cảnh giáo dục giới tính cho trẻ em ngày càng được nhắc đến như một yêu cầu cấp thiết, nhiều phụ huynh vẫn cho rằng đây là vấn đề “còn quá sớm” đối với lứa tuổi mầm non. Tuy nhiên, thực tế tại các trường học cho thấy những hành vi lệch chuẩn có thể xuất hiện từ rất sớm, bắt nguồn từ sự tò mò tự nhiên của trẻ và cách ứng xử chưa phù hợp của người lớn.
Theo chia sẻ trên HK01, một bà mẹ có con trai 5 tuổi (xin được giấu tên) mới đây đã chia sẻ câu chuyện khiến nhiều phụ huynh giật mình về cách giáo dục giới tính cho trẻ nhỏ – một vấn đề thường bị xem nhẹ hoặc hiểu chưa đầy đủ trong đời sống gia đình.
Ảnh minh họa
Theo lời người mẹ này, con trai chị đang theo học tại một trường mẫu giáo thì bị giáo viên phản ánh về hành vi không phù hợp: nhiều lần lén nhìn các bạn cùng lớp đi vệ sinh. Ngay sau đó, nhà trường đã trao đổi với phụ huynh và cho rằng trẻ cần được giáo dục sớm hơn về quyền riêng tư và ranh giới cá nhân.
Điều khiến người mẹ bất ngờ là bản thân chị không hề bỏ qua việc giáo dục giới tính cho con. Từ khi trẻ 3 tuổi, gia đình đã cho con tiếp cận sách tranh về cơ thể, hướng dẫn con nhận biết các bộ phận nhạy cảm, hiểu rằng không được để lộ cơ thể và không cho phép người khác tùy tiện chạm vào mình.
Tuy nhiên, những kiến thức này dường như vẫn chưa đủ để ngăn chặn hành vi tò mò vượt ranh giới của trẻ.
Khi được hỏi, cậu bé cho biết mình chỉ tò mò và không ý thức được hành vi đó là sai. Đáng chú ý, bé còn nói rằng: “Mẹ vẫn nhìn thấy hết, kể cả khi con ở trong phòng tắm”.
Câu trả lời này khiến người mẹ nhận ra rằng vấn đề không chỉ nằm ở kiến thức, mà còn xuất phát từ thói quen sinh hoạt hằng ngày trong gia đình.
Theo các chuyên gia giáo dục, trẻ em học thông qua quan sát và trải nghiệm nhiều hơn là qua lời giảng giải. Việc cha mẹ vô tình xâm phạm không gian riêng tư của con, dù với lý do chăm sóc, có thể khiến trẻ hiểu sai về khái niệm ranh giới cá nhân. Khi ranh giới này bị xóa nhòa trong gia đình, trẻ sẽ khó phân biệt đâu là hành vi phù hợp và đâu là hành vi cần tránh trong môi trường xã hội.
Ảnh minh họa
Nhiều phụ huynh cho rằng con trai còn nhỏ, hoặc cho rằng mối quan hệ mẹ – con không cần quá cứng nhắc về sự riêng tư. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng cách suy nghĩ này có thể dẫn đến những lệch lạc trong nhận thức của trẻ khi lớn lên, đặc biệt là trong việc tôn trọng cơ thể và quyền riêng tư của người khác.
Từ trường hợp trên, các nhà giáo dục nhấn mạnh rằng giáo dục giới tính cho trẻ không chỉ dừng lại ở việc mua sách hay nói chuyện lý thuyết, mà cần được thể hiện nhất quán trong hành vi hằng ngày của người lớn. Cách cha mẹ cư xử, tôn trọng không gian cá nhân của con chính là bài học trực quan và sâu sắc nhất đối với trẻ.
1. Thay quần áo trước mặt con: thói quen vô tình phá vỡ ranh giới
Nhiều gia đình vẫn xem việc thay đồ trước mặt trẻ là chuyện bình thường vì “con còn nhỏ” hoặc “người nhà cả”. Tuy nhiên, khi trẻ bước vào giai đoạn 3–6 tuổi – thời điểm bắt đầu hình thành nhận thức về giới tính – những hình ảnh này có thể để lại dấu ấn lâu dài. Trẻ em có khả năng quan sát và bắt chước rất mạnh, việc thường xuyên chứng kiến người lớn cởi quần áo dễ khiến trẻ coi hành vi này là bình thường, từ đó làm mờ khái niệm riêng tư.
Các chuyên gia cảnh báo, nếu ranh giới không được thiết lập sớm trong gia đình, trẻ có thể dễ dàng cởi bỏ quần áo trước người khác hoặc không nhận thức được nguy hiểm khi bị yêu cầu làm như vậy. Thực tế cho thấy, nhiều trẻ chỉ hiểu và bảo vệ quyền riêng tư khi người lớn đã làm gương đúng từ trước.
2. Thói quen không đóng cửa nhà vệ sinh và hệ quả tiềm ẩn
Việc để cửa nhà vệ sinh mở khi sử dụng, đặc biệt trong gia đình có trẻ nhỏ, là một thói quen phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trẻ em chưa có ý thức tự nhiên về sự riêng tư, và nếu người lớn coi việc ra vào nhà vệ sinh là bình thường, trẻ sẽ hình thành nhận thức sai lệch rằng cơ thể có thể bị nhìn thấy tùy ý.
Điều này không chỉ khiến trẻ dễ xâm phạm không gian riêng tư của người khác mà còn khiến chính các em không biết tự bảo vệ mình. Nhiều chuyên gia cho rằng, chỉ cần những quy tắc đơn giản như “đóng cửa khi đi vệ sinh” hay “không nhìn vào cơ thể người khác” được duy trì nhất quán, trẻ sẽ sớm hiểu được ranh giới giới tính.
Ảnh minh họa
3. Cha mẹ khác giới và sự thân mật quá mức
Việc ôm hôn, thể hiện tình cảm với con là cần thiết, nhưng nếu vượt quá giới hạn – như hôn môi, chạm vào cơ thể nhạy cảm, ngủ chung kéo dài – có thể khiến trẻ nhầm lẫn giữa yêu thương và xâm phạm. Khi ranh giới bị làm mờ ngay trong gia đình, trẻ sẽ khó nhận ra đâu là hành vi không an toàn khi xảy ra từ người ngoài.
Các nghiên cứu cho thấy, phần lớn các vụ xâm hại trẻ em đến từ những người quen biết. Vì vậy, việc cha mẹ giữ khoảng cách phù hợp, đặc biệt với con khác giới, chính là bước đầu giúp trẻ nhận diện và phản kháng khi ranh giới bị xâm phạm.
4. Cha mẹ khác giới tắm cho con: cần dừng đúng thời điểm
Việc cha mẹ khác giới tắm cho con có thể chấp nhận được khi trẻ còn rất nhỏ, nhưng nên chấm dứt khi trẻ bắt đầu có biểu hiện ngại ngùng, tò mò về cơ thể hoặc đặt câu hỏi liên quan đến giới tính. Thông thường, từ 5–6 tuổi, trẻ nên được hướng dẫn tự tắm và vệ sinh cá nhân.
Các chuyên gia giáo dục giới tính cảnh báo, những hành vi tưởng như vô hại trong sinh hoạt hằng ngày có thể dẫn đến “lạm dụng ngầm”, gây ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển tâm lý của trẻ. Do đó, thay vì chỉ trông chờ vào sách vở, chính thái độ và hành vi của cha mẹ mới là nền tảng quan trọng nhất của giáo dục giới tính sớm.
