Những người ở độ tuổi 70, 80 vẫn sống thoải mái, an nhiên dường như đều có một vài điểm chung. Họ có thể không phải là những người giàu có nhất, người bạn đời đã không còn bên cạnh, con cái lập gia đình hết nhưng trên gương mặt luôn toát lên sự bình yên và mãn nguyện.
Ngược lại, có những người mới nghỉ hưu chưa bao lâu đã bắt đầu thở dài, than phiền, cảm thấy cuộc sống ngày càng trở nên trống trải và nhàm chán.
Việc bạn có thể tận hưởng những năm tháng cuối đời một cách thoải mái hay không thực chất đã được định hình từ rất sớm. Điều quan trọng không nằm ở việc lương hưu của bạn có bao nhiêu con số 0, mà là bạn đang nắm trong tay bao nhiêu “lá bài” quan trọng.
Có người cho rằng, khi con người bước vào tuổi già, chỉ cần sở hữu 1 trong 6 điều dưới đây là đã có nền tảng vững chắc để an hưởng tuổi xế chiều. Nếu may mắn có đủ cả 6, đó thực sự là món quà quý giá mà cuộc đời ban tặng.
Ảnh minh họa
Điều đầu tiên chính là một thể chất khỏe mạnh mà bản thân còn có thể kiểm soát
Chúng ta từng nghe câu nói: “Không có đứa con hiếu thảo nào bên giường bệnh nhân mãn tính” – nghe có vẻ tàn nhẫn nhưng lại rất thực tế.
Sức khỏe chính là tấm lá chắn cuối cùng bảo vệ phẩm giá của con người khi về già. Ông Chen, 79 tuổi, ngày nào cũng chạy bộ trong công viên, tự đi chợ, nấu ăn và cuối tuần còn đạp xe ra ngoại ô câu cá. Ông nói rằng cảm giác “vẫn tự xoay xở được mọi việc” mang lại cho ông sự an tâm hơn bất kỳ loại thuốc bổ nào.
Trái lại, dì Wu bị thoát vị đĩa đệm thắt lưng nặng sau tuổi 70, phải ngồi xe lăn, việc leo cầu thang cũng trở thành thử thách. Trước đây dì rất thích du lịch, còn giờ đây “chuyến đi xa” nhất chỉ là từ phòng ngủ ra phòng khách. Dì thường than rằng khi cơ thể suy yếu, tinh thần cũng xẹp xuống như quả bóng bị xì hơi, và bầu trời ngoài khung cửa sổ dường như không còn thuộc về mình nữa.
Một nghiên cứu năm 2022 công bố trên tạp chí The Lancet, kéo dài hơn một thập kỷ, cho thấy việc duy trì vận động thể chất ở mức độ vừa phải đến cao khi về già có thể giảm hơn một nửa nguy cơ suy giảm nghiêm trọng khả năng vận động.
Điều đó có nghĩa là những bước đi sau bữa ăn, những lần tự đi chợ cuối tuần không chỉ là sinh hoạt thường ngày, mà chính là khoản đầu tư vào “tài khoản sức khỏe”. Lợi tức của khoản đầu tư này chính là sự tự do trong sinh hoạt cá nhân và khả năng đi đến bất cứ nơi đâu mình muốn.
Khi còn giữ được sự tự do ấy, bạn vẫn là chủ nhân cuộc sống của mình; một khi đánh mất, chất lượng sống sẽ giảm sút rõ rệt. Vì thế, nhiều người cao tuổi vẫn nhanh nhẹn là nhờ họ đã duy trì thói quen sống lành mạnh từ khi còn trẻ. Điều này không liên quan đến việc kiếm được bao nhiêu tiền, mà là kỷ luật tự giác mỗi ngày và sự tự tin không phải dựa dẫm vào người khác lúc tuổi già.
Ảnh minh họa
Điều thứ hai là có một vài “người bạn già thân thiết” mà bạn có thể gọi điện bất cứ lúc nào
Khi tuổi tác tăng lên, điều con người sợ nhất không hẳn là bệnh tật mà chính là sự cô đơn. Đó là cảm giác trống vắng trong căn phòng chỉ có tiếng tivi, là những tâm sự chất chứa nhưng không biết chia sẻ cùng ai. Trong khu phố có một nhóm “trà chiều của các bà cụ”, 5-6 người tụ họp ở vọng lâu mỗi ngày.
Chuyện con gái bà Trương đi nước ngoài, huyết áp của dì Li, hay những mẩu chuyện vui của ông Vương đều trở thành đề tài trò chuyện. Năm ngoái, bà Lưu bị trượt ngã gãy tay ở nhà, chỉ cần một cuộc điện thoại, những người bạn cũ đã thay nhau mang cơm, giúp việc nhà và ở bên bà suốt hai tháng khó khăn nhất. Bà nói rằng quãng thời gian ấy còn ấm áp hơn cả khi con cái ở bên.
Một nghiên cứu nổi tiếng kéo dài hơn 85 năm của Đại học Harvard chỉ ra rằng các mối quan hệ xã hội bền chặt là yếu tố dự báo quan trọng nhất đối với hạnh phúc và tuổi thọ, thậm chí còn vượt trên cả tiền bạc và di truyền.
Bạn bè đóng vai trò mà con cái khó có thể thay thế. Với con cái, người già thường sợ làm phiền hoặc khiến chúng lo lắng; còn với bạn bè đồng trang lứa, những ký ức chung và nhịp sống tương đồng mang lại cảm giác thoải mái, đồng điệu.
Vì vậy, đừng tin rằng về già thì nên thu mình lại. Thiếu giao tiếp xã hội sẽ khiến con người già đi nhanh hơn. Một điệu nhảy quảng trường, một ván cờ vui vẻ hay buổi tập hát hợp xướng đều là cách mở ra cánh cửa cho đời sống tinh thần.
Ảnh minh họa
Điều thứ ba là một khoản “tiết kiệm khẩn cấp” nhỏ mà bạn có thể tự mình kiểm soát
Nói đến tiền bạc có thể bị xem là thực dụng, nhưng về già, không có chút tiền riêng quả thực rất khổ. Ý nghĩa của khoản tiền này không phải để sống xa hoa, mà để bạn có quyền lựa chọn và cảm giác an toàn.
Một giáo viên nghỉ hưu bình thường luôn trích một khoản cố định từ lương hưu để tiết kiệm. Sau nhiều năm, bà có một quỹ dự phòng nhỏ.
Hai năm trước, bà phẫu thuật đục thủy tinh thể bằng thấu kính nhập khẩu, phần không được bảo hiểm chi trả bà tự lo mà không nói với con cái.
Sau ca mổ, bà nói: “Tự bỏ tiền chăm sóc đôi mắt của mình khiến bà thấy rất yên tâm, đáng giá lắm.”
Trái lại, một người khác từng sống khá phóng tay khi còn trẻ, đến lúc về hưu lại hoàn toàn phụ thuộc vào con trai. Khi cần tiền thuốc, ông phải dè dặt xin con, và chỉ một ánh mắt khó chịu thoáng qua cũng khiến ông cảm thấy tổn thương như một kẻ đi xin ăn.
Điều quan trọng không phải là trở thành triệu phú, mà là có một quỹ dự phòng đủ dùng để không phải đánh đổi lòng tự trọng mỗi khi cần tiền.
Điều thứ tư là có một “kỹ năng đặc biệt” hay sở thích để toàn tâm toàn ý đắm mình vào
Nghỉ hưu đồng nghĩa với việc rời khỏi guồng quay quen thuộc, nhiều người bỗng mất đi lịch trình sống và cảm thấy trống rỗng. Một sở thích có thể tập trung lâu dài sẽ trở thành điểm tựa tinh thần.
Một người đàn ông sau khi nghỉ hưu đã say mê nghề mộc. Từ những chiếc ghế đẩu nhỏ, ông dần làm được hộp trang sức, kệ sách, thậm chí đồ chơi cho cháu. Ông nói rằng tiếng bào gỗ và mùi gỗ mang lại cho ông cảm giác bình yên mà việc xem tivi hay lướt điện thoại không bao giờ có được.
Trong tâm lý học có khái niệm “trạng thái dòng chảy” – trạng thái hạnh phúc khi con người hoàn toàn tập trung và quên đi thời gian. Với người cao tuổi, dù là viết thư pháp, làm vườn hay nấu ăn, tất cả đều có thể tạo ra trạng thái này.
Cảm giác được cần đến, được sáng tạo chính là liều thuốc chống lại suy nghĩ “mình trở nên vô dụng khi về già”.
Ảnh minh họa
Điều thứ năm là một bức tranh gia đình hài hòa, không soi mói và không thờ ơ
Gia đình là nơi nương tựa cuối cùng, nhưng cũng dễ trở thành nguồn tổn thương nếu thiếu ranh giới. Một gia đình mà người già không can thiệp sâu vào đời sống con cháu, còn con cái dù bận rộn vẫn duy trì bữa cơm chung mỗi tuần. Chính sự giản dị ấy đã tạo nên mối liên kết bền chặt suốt nhiều năm.
Ngược lại, không ít gia đình tan vỡ vì tranh chấp tài sản hay sự kiểm soát quá mức. Trong mối quan hệ gia đình, điều quan trọng nhất chính là giữ được “khoảng cách vừa đủ”: đủ gần để yêu thương, đủ xa để tôn trọng. Khi gia đình chuyển từ trách nhiệm sang hỗ trợ, nơi ấy mới thực sự trở thành chốn bình yên cho tuổi già.
Điều cuối cùng và quan trọng nhất là một thái độ sống cởi mở, lạc quan
Khi về già, không phải hoàn cảnh mà chính thái độ quyết định chất lượng cuộc sống. Cùng là nửa ly nước, có người tiếc nuối vì đã vơi, có người vui vì vẫn còn.
Một cụ bà ngoài 80 tuổi luôn giữ tinh thần tích cực, không để lời đàm tiếu hay phiền muộn làm nặng lòng. Bà biết bỏ qua những điều không đáng, giữ cho tâm mình trong trẻo.
Trái lại, những người thường xuyên oán giận, hối tiếc hay so đo dễ rơi vào trạng thái tiêu cực kéo dài.
Nghiên cứu của Đại học Stanford cho thấy cảm xúc bi quan lâu ngày làm gia tăng viêm nhiễm – nguyên nhân phổ biến của nhiều bệnh mãn tính. Suy cho cùng, sống cởi mở không phải là ngây thơ, mà là cách tiết kiệm năng lượng khôn ngoan nhất.
Chăm sóc tốt tâm trạng chính là bài học quan trọng và đáng giá nhất khi bước vào tuổi xế chiều.
