XEM VIDEO: Nghệ sĩ Hương Huyền chia sẻ trong một talkshow.
Nam nghệ sĩ cải lương tài năng còn là huấn luyện viên quần vợt
Trong làng nghệ sĩ Việt, có 4 chị em cùng là nghệ sĩ nổi tiếng. Đó là Thanh Hằng, Thanh Ngân, Ngân Quỳnh và Thanh Ngọc. Họ sinh ra trong gia tộc cải lương đình đám, mẹ là nghệ sĩ Kim Hoa, bà ngoại là nghệ sĩ Tư Hélène. Tuy nhiên, cha của Thanh Hằng là nghệ sĩ Hương Huyền. Khi nghệ sĩ Kim Hoa lấy chồng sau là nghệ sĩ Hoài Châu mới sinh 3 người con gái còn lại.
Trong giới cải lương Sài Gòn xưa, nghệ sĩ Hương Huyền là một cái tên quen thuộc. Ông tên thật Trần Văn Chúc, sinh năm 1942 tại Sài Gòn, xuất thân trong một gia đình có duyên nợ với gánh hát: Anh ruột là nghệ sĩ Hương Sắc, còn chị ruột thường gọi bà Ba Khan từng bỏ vốn lập đoàn Việt Hùng - Minh Chí để mộ kép, mở tuồng khi cải lương đang thịnh vượng.
Thanh Hằng và cha - nghệ sĩ Hương Huyền.
Chính ở đoàn này, chàng trai Hương Huyền lần đầu bước ra ánh đèn sân khấu, được giao những vai vệ sĩ, cận tướng bên cạnh kép chánh Việt Hùng trong vở Đường lên xứ Thái của soạn giả Mộc Linh. Đoàn hoạt động hơn 1 năm rồi tan rã, nhưng niềm say mê đã bén chặt.
Dù đỗ tú tài, ông vẫn xin chị cho theo nghề diễn, chuyển sang gánh Hương Hoa của bầu Sinh để rèn nghề, bắt đầu chuỗi ngày rong ruổi qua nhiều đoàn nổi tiếng như Thiên Hương - Bạch Vân, Thanh Hương - Hùng Minh, Thanh Minh - Thanh Nga, Thống Nhất (bầu Út Trà Ôn)… và dần khẳng định sở trường với những vai kép lẳng, hài duyên dáng, tỉnh rụi mà đằm sâu chất truyền thống.
Thời hậu 1975, ông cộng tác đều đặn ở các vở lớn của đoàn Thanh Minh - Thanh Nga như Tấm lòng của biển, Tiếng trống Mê Linh, Bên cầu dệt lụa, Thái hậu Dương Vân Nga, Tiếng đàn trên sông Tô Lịch, Những đêm trăn trở… Cùng với chất giọng trầm ấm, đài từ chắc khỏe, phong cách diễn đĩnh đạc nhưng tươi tắn, Hương Huyền được đồng nghiệp quý mến, khán giả nhớ mặt.
Nghệ sĩ Hương Huyền thời trẻ.
Soạn giả Viễn Châu từng cho biết ông thường được giao vai đài trưởng - quán xuyến nghệ thuật của đoàn, trí nhớ rất tốt, lo luôn hậu đài, ánh sáng trong từng cảnh, một kiểu “quản lý sân khấu” mẫn cán hiếm thấy. NSND Ngọc Giàu cũng gọi ông là người “tài hoa, luôn quan tâm đến thế hệ trẻ, dặn dò các em giữ đúng truyền thống ca diễn của ông cha”.
Ít người biết nghệ sĩ Hương Huyền còn là một người mê thể thao thứ thiệt. Trước và sau 1975, ông là tay vợt có hạng của CLB quần vợt Tao Đàn rồi làm huấn luyện viên tại chính sân Tao Đàn - điều khá đặc biệt với một kép hát thời bấy giờ. Với vẻ phong lưu, ông dễ dàng vào vai “công tử bột” trên sân khấu, chuyên tán gái hay các vai nhà giàu phá sản. Ông đảm nhận cả hề lẫn võ tướng, “diễn như thật”.
Không chỉ là nghệ sĩ cải lương, ông còn là tay vợt có hạng - HLV quần vợt.
Những năm 1990, ông rời Việt Nam sang Pháp định cư, sau đó qua Mỹ. Ở hải ngoại, ông vẫn đi diễn trong các chương trình lớn như Phượng Liên 50 năm sân khấu cải lương hay Bảo Quốc 50 năm cười với khán giả. Nam nghệ sĩ vẫn đau đáu nỗi nhớ sân khấu, “còn sức còn hát”, như “con tằm nhả tơ” đến tận cuối đời.
Sự nghiệp sân khấu của Hương Huyền không bừng nở quá rực rỡ, nhưng bền bỉ một đời “giữ lửa” đúng nghĩa: Đủ duyên, đủ nghề, đủ tình với đồng nghiệp và khán giả. Đó cũng là phong cách sống mà ông âm thầm truyền cho con gái - nghệ sĩ Thanh Hằng.
Mối tình gánh hát, những người con tài sắc và tuổi già ở xứ người
Chuyện tình nghệ sĩ của Hương Huyền bắt đầu trên phông màn sân khấu. Thời còn hát gánh Hương Hoa, ông thành hôn với nghệ sĩ Kim Hoa - đào chánh của nhiều đoàn. Cặp vợ chồng rong ruổi qua bao bến bãi, dựng nên những tuồng xưa khán giả thuộc làu: Kiếp chồng chung, Lá thắm chỉ hồng, Bếp lửa chiều ly biệt, Đôi mắt người xưa… Họ có cô con gái đầu lòng Thanh Hằng, sau này đoạt HCV Trần Hữu Trang 1991 - cùng lứa với Vũ Linh, Phương Hồng Thủy, Ngọc Huyền.
Hôn nhân rồi cũng rẽ chia. Sau khi ly hôn, Hương Huyền kết hôn với ca sĩ Phương Hồng Chi, có con gái Cẩm Loan. Về phía nghệ sĩ Kim Hoa, bà nên duyên với nghệ sĩ cải lương Hoài Châu, rồi sinh 3 người con đều theo nghệ thuật: NSND Thanh Ngân, diễn viên Ngân Quỳnh, nghệ sĩ Thanh Ngọc. Bởi thế, trong đời sống sân khấu phương Nam, Thanh Hằng có một đại gia đình nghệ sĩ nổi tiếng, cùng mẹ khác cha với Thanh Ngân, Ngân Quỳnh, Thanh Ngọc nhưng mỗi người một cá tính nghề nghiệp riêng.
Thanh Hằng từng tiết lộ, khi sang Mỹ cha cô làm tài xế cho người già.
Rời quê hương, định cư tại Quận Cam (Nam California), nghệ sĩ Hương Huyền vẫn bước ra sân khấu khi có lời mời của đồng nghiệp. Nhưng khi không diễn, ông chọn một công việc khiến nhiều người bất ngờ: Làm tài xế đưa đón người cao tuổi. Nghệ sĩ Thanh Hằng từng chia sẻ: "Cuối tuần ba tôi thường đi diễn ở các tiểu bang. Khi rảnh, ba làm tài xế chở những người lớn tuổi trong các gia đình thân quen đi đây, đi đó để có thêm thu nhập và quan trọng hơn cả là để khuây khỏa tuổi già".
Nghệ sĩ cải lương vốn mang nặng chữ tình. Với nghệ sĩ Hương Huyền, chữ tình ấy hướng về sân khấu quê nhà. Theo lời con gái, ông từng tâm sự “mơ ước lớn nhất của ông là được về quê hương biểu diễn” trong một chương trình sum họp nhiều đồng nghiệp để “sống lại những ngày tháng xưa cũ”. Nhưng duyên đã không kịp, ông qua đời tại Mỹ ngày 7/12/2023 (giờ địa phương), hưởng thọ 81 tuổi.
Lúc ở xứ người, ông vẫn đau đáu được về quê hương biểu diễn.
Khi tin buồn lan ra, cộng đồng cải lương bàng hoàng. Đồng nghiệp nhắc lại hình ảnh một kép lẳng tài hoa, một đài trưởng mẫn cán, một “anh lớn” luôn nâng đỡ lớp trẻ, giữ mạch truyền nghề. Báo chí nhắc tên những vở diễn từng làm nên dấu ấn của ông; khán giả kiều bào ở Mỹ kể về giọng ca trầm ấm, đài từ rõ ràng của ông trong những lần tái ngộ sân khấu. Ở một nơi khác rất xa, con gái Thanh Hằng lặng lẽ tạ ơn những lời chia buồn. Cô viết: “Chân thành cảm ơn khán giả gần xa, đồng nghiệp, em Ngân Quỳnh, Thanh Ngọc, Thanh Ngân gửi lời chia buồn. Trân trọng và biết ơn rất nhiều”.
