Loại cây được nhắc đến đó là cây tử vi hay còn gọi lại cây bá tử kinh, cây bằng lăng và tên khoa học là Lagerstroemia indica. Đây là loại cây được trồng nhiều ở vỉa hè, khuôn viên cây xanh, trường học.
Theo BS.CK2 Huỳnh Tấn Vũ (BV Đại học Y dược TP HCM cơ sở 3) cho biết, cây tử vi thuộc dạng cây gỗ nhỏ, chiều cao mỗi cây khoảng từ 3 đến 6 mét, vỏ thân có màu xám đen, nứt mịn.
Về tác dụng của cây tử vi với sức khỏe, bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ cho biết, trong y học hiện đại vỏ cây và lá cây thường được sấy khô và nghiền thành bột để làm thuốc sắc, thuốc mỡ hoặc thuốc đắp. Các nghiên cứu hóa thực vật đáng tin cậy nhấn mạnh axit ellagic, quercetin và catechin là các thành phần hoạt tính chính.
Cây tử vi hay còn được gọi là bằng lăng được trồng nhiều ở các đô thị, khuôn viên trường học để làm cảnh, lấy bóng mát. Ảnh minh họa.
Trong đó, đáng chú ý là thành phần axit ellagic, một polyphenol có đặc tính chống oxy hóa mạnh và chống viêm nhẹ, các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy nó có tác dụng giảm căng thẳng oxy hóa ở các tế bào nội mô. Hay catechin góp phần loại bỏ gốc tự do, giúp điều chỉnh quá trình oxy hóa cholesterol LDL.
Với các thành phần hoạt tính trên, chiết xuất từ cây tử vi giúp ức chế bạch cầu, giảm viêm đường thở, giảm tiết nhầy, đặc biệt hữu ích trong mô hình hen suyễn thực nghiệm. Một số hoạt chất như quercetin còn giúp ổn định mast cell, giảm dị ứng. Hay hoa tử vi, đặc biệt chiết xuất ethyl acetate, có hoạt lực chống oxy hóa tương đương trà xanh. Điều này hỗ trợ bảo vệ tế bào, giảm stress oxy hóa.
Một nghiên cứu nhỏ tại Ấn Độ năm 2018 cho thấy, chiết xuất vỏ cây tử vi (500 mg/ngày trong 8 tuần) giúp giảm huyết áp tâm thu khoảng 7 mmHg, cải thiện chức năng nội mô. Khả năng này liên quan đến quercetin và catechin giúp giãn mạch nhẹ, chống oxy hóa.
Còn trong y học cổ truyền, bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ cho biết, tử vi có vị đắng, tính hàn. Vỏ thân có tác dụng thanh nhiệt, giải độc. Rễ và hoa có tác dụng chỉ huyết, hoạt huyết, tiêu thũng, giải độc. Vỏ thân của cây tử vi được dùng trong trường hợp bế kinh, đau họng, lở ngứa ngoài da.
Phần vỏ, hoa, lá và rễ của cây tử vi để có tác dụng chữa bệnh, tốt cho sức khỏe. Ảnh minh họa.
Các bài thuốc từ cây tử vi thường dùng với liều thông thường như sau:
- Bột vỏ cây: 2–5 g mỗi ngày, chia làm nhiều lần, uống với nước ấm hoặc mật ong.
- Thuốc sắc lá: Đun nhỏ lửa 30 g lá tươi trong 500 ml nước để thu được ~200 ml thuốc sắc; uống 50 ml, ba lần mỗi ngày.
- Thuốc bôi ngoài da: 10 g lá tươi/10 ml nước, trộn đều thành hỗn hợp mịn; bôi hai lần mỗi ngày để điều trị các vấn đề về da.
Để sử dụng cây tử vi an toàn, bác sĩ Tấn Vũ lưu ý một số điều như sau:
- Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú nên tránh dùng liều cao (>5 g/ngày).
- Trẻ em dưới 12 tuổi có thể dùng một nửa liều người lớn, miễn là không có biểu hiện dị ứng.
- Liều lượng cao bột vỏ cây có thể gây khó chịu nhẹ ở đường tiêu hóa, buồn nôn hoặc táo bón, phản ánh tác dụng làm se của nó.
- Những người bị huyết áp thấp nên thận trọng khi sử dụng; tác dụng giãn mạch của cây (thông qua quercetin) có thể làm tăng tác dụng của thuốc hạ huyết áp.
- Phản ứng dị ứng rất hiếm nhưng vẫn có thể xảy ra; hãy thử nghiệm trên một vùng da nhỏ trước khi sử dụng ngoài da để loại trừ khả năng bị viêm da tiếp xúc.
- Có thể xảy ra tương tác với thuốc chống tiểu cầu hoặc thuốc chống đông máu, do có chứa flavonoid vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi kết hợp.
- Bệnh nhân mắc bệnh tự miễn đang dùng thuốc ức chế miễn dịch cũng nên được sự cho phép của bác sĩ.
Từ những phân tích trên, bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ cho rằng, dù cây tử vi là loài cây thường được trồng làm cảnh, nhưng thực chất là một dược liệu nhiều tiềm năng, đã được ghi nhận trong y thư cổ Trung Quốc, Ayurveda Ấn Độ và nhiều nghiên cứu hiện đại. Nhờ các hoạt tính chống viêm, chống oxy hóa, điều hòa tim mạch, kháng khuẩn cây tử vi đang được quan tâm nhiều hơn trong lĩnh vực y học tự nhiên. Tuy nhiên, người dân không nên tự ý lạm dụng, đặc biệt với liều cao hoặc khi có bệnh nền. Tốt nhất, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
