Wasabi là một trong những loại gia vị nổi tiếng và đặc trưng nhất của ẩm thực Nhật Bản. Với vị cay nồng bốc mũi khác biệt, màu xanh tự nhiên bắt mắt và hương thơm thanh mát, wasabi không chỉ góp phần làm dậy hương vị các món ăn sống mà còn được biết đến với nhiều giá trị đối với sức khỏe.
Wasabi có tên khoa học là Wasabia japonica, thuộc họ Cải (Brassicaceae). Cây wasabi là loại thân thảo, sống nhiều năm, ưa khí hậu mát mẻ và môi trường sạch. Phần được sử dụng phổ biến nhất là thân rễ, có hình trụ, màu xanh nhạt, bề mặt sần sùi. Lá wasabi tròn, xanh đậm, cuống dài; hoa nhỏ màu trắng hoặc hơi vàng nhạt. Cây sinh trưởng chậm, thường mất từ 18–24 tháng mới có thể thu hoạch.
Wasabi nổi tiếng với vị cay mạnh nhưng không gắt như ớt. Vị cay của wasabi lan nhanh lên mũi, tạo cảm giác the nóng tức thì nhưng cũng biến mất khá nhanh, để lại hậu vị thanh nhẹ và hơi ngọt. Chính đặc điểm cay bốc mũi này giúp wasabi khử mùi tanh hiệu quả, đặc biệt phù hợp khi ăn kèm các món hải sản sống như sashimi, sushi. Wasabi thật có mùi thơm tươi mát, khác xa với các loại wasabi pha bột thường gặp.
Wasabi có nguồn gốc từ Nhật Bản, mọc tự nhiên dọc theo các con suối nước lạnh trên vùng núi. Những khu vực nổi tiếng trồng wasabi có thể kể đến như Shizuoka, Nagano và Iwate. Cây wasabi đòi hỏi điều kiện sinh trưởng rất khắt khe: nước chảy liên tục, nhiệt độ mát quanh năm (khoảng 8–20°C), độ ẩm cao và môi trường cực kỳ sạch. Chính vì vậy, wasabi được xem là một trong những loại cây khó trồng nhất thế giới.
Ngày nay, ngoài Nhật Bản, wasabi cũng được trồng thử nghiệm tại một số quốc gia như Mỹ, New Zealand, Canada nhưng sản lượng còn hạn chế.
Do điều kiện trồng trọt khó khăn và thời gian sinh trưởng dài, wasabi tươi có giá khá cao. Tại Nhật Bản, wasabi tươi nguyên củ có thể có giá từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng mỗi kg, tùy chất lượng và mùa vụ. Trên thị trường quốc tế, wasabi tươi được xem là gia vị cao cấp, chủ yếu phục vụ cho nhà hàng sang trọng.
Trong khi đó, phần lớn “wasabi” được tiêu thụ trên thế giới hiện nay thực chất là hỗn hợp bột cải ngựa (horseradish), mù tạt và phẩm màu xanh, có giá rẻ hơn rất nhiều so với wasabi thật. Điều này càng làm tăng giá trị và độ hiếm của wasabi nguyên chất.
Năm 2020, ở Việt Nam đã có người đàn ông Lâm Đồng trồng thành công wasabi trong nhà kính. Để thích nghi với khí hậu, người trồng phải che bớt 70% lượng ánh sáng trực tiếp bằng lưới đen, đồng thời lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt tự động để đảm bảo độ ẩm và nhiệt độ ổn định cho cây phát triển.
Khi mài ra bột, wasabi tươi phải được dùng ngay trong vòng 30 phút để giữ trọn hương vị cay nồng đặc trưng; nếu để nguyên củ và bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh, có thể giữ được hương vị trong khoảng ba tháng.
Những tác dụng của wasabi với sức khoẻ
Kháng vi khuẩn gây hại
Khi được đưa vào cơ thể, wasabi có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại mầm bệnh như vi rút, vi khuẩn và ký sinh trùng. Đáng chú ý, gia vị này có tác dụng đối với vi khuẩn H. pylori - tác nhân gây nhiễm trùng dạ dày và ruột non, liên quan đến viêm loét dạ dày, viêm niêm mạc và ung thư dạ dày.
Hỗ trợ kiểm soát cân nặng
Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ, wasabi không trực tiếp giúp giảm cân nhưng có thể góp phần ngăn ngừa tăng cân. Các nghiên cứu cho thấy hợp chất 5-hydroxyferulic acid methyl ester (5-HFA ester) trong lá wasabi có khả năng ức chế hoạt động của một số gen liên quan đến quá trình hình thành tế bào mỡ, từ đó hạn chế tích tụ mỡ trong cơ thể.
Tăng cường sức khỏe xương
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng axit p-hydroxycinnamic (HCA) có trong wasabi giúp thúc đẩy quá trình hình thành xương và làm giảm nguy cơ gãy xương. Nếu những kết quả này được chứng minh hiệu quả trên người, wasabi có thể trở thành một giải pháp tiềm năng trong việc phòng ngừa và hỗ trợ điều trị loãng xương.
Tốt cho tim mạch
Wasabi thuộc họ mù tạt, có đặc tính giúp giảm cholesterol trong máu, nhờ đó làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ. Bên cạnh đó, các hợp chất isothiocyanates trong wasabi còn ngăn chặn sự kết tụ tiểu cầu và hạn chế hình thành cục máu đông - nguyên nhân chính gây đột quỵ. Việc sử dụng loại gia vị này với liều lượng hợp lý có thể góp phần bảo vệ sức khỏe tim mạch.
Cải thiện chức năng não bộ
Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Nutrients, wasabi giúp cải thiện trí nhớ ngắn hạn, dài hạn và tăng cường khả năng ghi nhớ liên kết ở người trong độ tuổi từ 60-80. Các chuyên gia cho biết viên bổ sung wasabi chứa 0,8 mg 6-methylsulfinyl hexyl isothiocyanate (6-MSITC) có khả năng kích thích vùng hồi hải mã - khu vực quan trọng đảm nhiệm chức năng ghi nhớ của não. Hoạt chất này cũng được ghi nhận với tác dụng chống viêm và chống oxy hóa, góp phần tối ưu hóa sức khỏe trí não.
