Khế tàu, còn được gọi là khế kiểng hay khế dưa, có tên khoa học là Averrhoa bilimbi, thuộc họ Chua me đất và là họ hàng gần với cây khế ngọt, loại quả quen thuộc trong vườn nhà người Việt. Loài cây này có nguồn gốc từ Đông Nam Á, mọc nhiều ở vùng khí hậu nhiệt đới như Malaysia, Indonesia, Philippines, Myanmar hay Sri Lanka,…
Điểm khác biệt dễ nhận diện nhất của khế tàu so với khế ta là hình dáng của trái. Quả khế tàu thon dài, không có các múi khía, mọc thành từng chùm sai lúc lỉu trên thân và cành. Khi còn non, vỏ màu xanh bắt mắt, kích cỡ nhỏ nhưng vị cực kỳ chua. Đến khi chín, quả chuyển sang vàng nhạt, vỏ bóng láng, phần thịt bên trong mềm như thạch và vị chua cũng dịu ngọt hơn.
Khế tàu được du nhập vào Việt Nam từ miền Nam Trung Quốc rồi phát triển chủ yếu ở khu vực miền Bắc. Người dân gọi là “khế tàu” để phân biệt với các giống khế bản địa. Về sau, giống cây này có mặt ở nhiều vùng khác trên cả nước nhưng thường được trồng làm cảnh vì quả không phổ biến và dễ bị “lép vế” trước me hay khế chua truyền thống.
Dù vậy, với những ai nghiện vị chua, khế tàu lại là món khoái khẩu khó cưỡng. Quả xanh có thể ăn sống, dằm muối, lắc muối ớt hay chấm mắm đường đều đưa vị giác lên cao trào, chua gắt nhưng ăn rồi lại muốn ăn tiếp. Nhiều người vẫn nhớ mãi cảm giác tuổi thơ "ứa nước miếng" chỉ cần nhìn thấy một chùm khế tàu xanh mướt treo lủng lẳng trên cành.
Khế tàu xanh còn được dùng để tạo vị chua cho các món canh chua, kho cá, kho thịt, tôm rim… vừa dân dã lại dậy hương vị. Còn với quả chín, người dân thường đem làm mứt, ngâm đường, để dành thưởng thức dần.
Đáng chú ý, những năm gần đây, mứt khế tàu lại bất ngờ “lên đời”, trở thành đặc sản lạ được nhiều chị em văn phòng ở thành phố săn lùng. Sản phẩm được đóng hộp đẹp mắt, bày bán trên chợ mạng và các sàn thương mại điện tử với mức giá dao động từ 150.000 - 200.000 đồng/kg.
Không chỉ lạ miệng, quả khế tàu còn chứa nhiều vitamin, có nhiều công dụng đối với sức khoẻ mà ít người biết tới.
Những lợi ích của quả khế tàu với sức khoẻ:
Tăng cường đề kháng
Khế tàu là nguồn Vitamin C tự nhiên rất dồi dào – một chất chống oxy hóa quan trọng giúp cơ thể sản sinh bạch cầu, củng cố hàng rào miễn dịch và bảo vệ trước cảm cúm hay các loại nhiễm trùng thường gặp. Bổ sung loại quả này vào chế độ ăn hằng ngày đặc biệt hữu ích trong giai đoạn giao mùa, khi cơ thể dễ bị suy giảm sức đề kháng.
Hỗ trợ hệ tiêu hóa khỏe mạnh
Hàm lượng chất xơ cao trong khế tàu giúp kích thích tiêu hóa, cải thiện nhu động ruột và ngăn ngừa táo bón. Chất xơ còn giúp duy trì hệ vi khuẩn đường ruột có lợi, từ đó thúc đẩy quá trình hấp thu dinh dưỡng diễn ra hiệu quả hơn.
Chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa
Khế tàu chứa nhiều hợp chất thực vật tốt cho cơ thể như flavonoid, carotenoid cùng Vitamin A và C. Những chất này giúp trung hòa gốc tự do – tác nhân gây tổn thương tế bào và thúc đẩy lão hóa. Nhờ vậy, việc ăn khế tàu đều đặn có thể hỗ trợ giữ gìn làn da tươi trẻ, đồng thời giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
Tốt cho hệ tim mạch
Kali và magie trong khế tàu đóng vai trò điều hòa huyết áp và duy trì nhịp tim ổn định. Chúng giúp thành mạch máu thư giãn, giảm áp lực lên tim và hỗ trợ phòng tránh các bệnh lý nghiêm trọng như đột quỵ, cao huyết áp hay xơ vữa động mạch.
Hỗ trợ kiểm soát đường huyết
Nhờ chứa nhiều flavonoid và chất xơ, khế tàu giúp giảm sự tăng đường đột ngột sau bữa ăn, đồng thời góp phần cân bằng hoạt động của insulin. Đây là loại trái cây phù hợp cho người muốn kiểm soát đường huyết và hỗ trợ dự phòng biến chứng tiểu đường.
Hỗ trợ cải thiện bệnh trĩ
Các hoạt chất kháng viêm như tannin và terpene trong khế tàu có khả năng giảm sưng đau các tĩnh mạch vùng hậu môn – trực tràng. Một số bài thuốc dân gian còn dùng khế tàu để bôi ngoài da, giúp giảm khó chịu rõ rệt cho người bị trĩ.
Tăng cường sức khỏe xương khớp
Khế tàu cung cấp một lượng canxi nhất định cho cơ thể, giúp nâng cao mật độ xương và duy trì cấu trúc xương chắc khỏe. Dùng thường xuyên ở mức phù hợp sẽ có lợi cho những người cần bổ sung dưỡng chất cho hệ xương.
Lưu ý khi sử dụng khế tàu
- Chỉ nên ăn với lượng vừa phải để tránh tình trạng dư axit gây ợ nóng, khó tiêu.
- Khế tàu chứa nhiều axit oxalic, nếu ăn quá nhiều có thể hình thành tinh thể canxi oxalat gây hại cho thận, thậm chí dẫn đến suy thận cấp ở những người nhạy cảm hoặc có bệnh thận từ trước.
- Nếu có vấn đề về thận, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
