Với người yêu điện ảnh Việt Nam, Thanh Quý là cái tên nhắc họ nhớ về những thước phim đen trắng. Cô được biết đến nhờ những vai diễn có số phận éo le, phải đối mặt với sự lựa chọn ngang trái hoặc người phụ nữ có tính cách ngang ngạnh, sắt đá.
NSƯT Thanh Quý là cô gái làng Bưởi (nay thuộc quận Tây Hồ, Hà Nội) có ước mơ lớn với công việc thủ thư hay liên quan địa chất. Nhưng vì nhà gần trường Trung học Điện ảnh Việt Nam nên duyên số run rủi nữ nghệ sĩ đến với nghiệp diễn Thanh Quý đỗ vòng thi tuyển và được đưa vào danh sách lớp diễn viên điện ảnh khóa 2 (1973-1977) cùng với một số diễn viên tên tuổi sau này như các nghệ sĩ ưu tú Phương Thanh, Minh Châu, Diệu Thuần. Mặc dù là người trẻ tuổi nhất nhưng nhờ vẻ đẹp nổi bật, cô đã được chọn đóng vai chính sớm nhất so với các bạn cùng khóa.
Khi đó, Thanh Quý được đạo diễn Khắc Lợi mời tham gia phim Hai người mẹ, tuy nhiên, sự non nớt về diễn xuất buộc cô phải nhường vai cho người khác. Sau thất bại đó, Thanh Quý buồn chán đến mức có lúc đã nghĩ đến cái chết.
Sự nghiệp điện ảnh của Thanh Quý thực sự bắt đầu là vào năm 1976 khi mới 18 tuổi và còn đang học năm thứ 3, với diễn xuất trong Chuyến xe bão táp do Trần Vũ làm đạo diễn.
Năm 1984, cô đảm nhận vai Ngân Hà trong tác phẩm Tình yêu và khoảng cách của đạo diễn Đức Hoàn. Với vai diễn này, Thanh Quý được đánh giá là đã tạo cho nhân vật một cá tính mạnh mẽ, một cách hành xử quyết liệt. Cô nhận giải Bông sen vàng cho "Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất" tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ VII tổ chức năm 1985.
Thời gian sau đó, Thanh Quý thăng hoa với một loạt vai diễn trong các phim: Không có đường chân trời, Chuyện tình bên dòng sông, Ngõ hẹp, Cây xương rồng trên cát, Người đàn bà bị săn đuổi... Có nhan sắc, lại cá tính trong diễn xuất đã giúp bà lưu lại được ấn tượng tốt đẹp trong lòng người hâm mộ.
Nói như nghệ sĩ Thanh Quý, những vai diễn đầy sức nặng đã mang về cho Thanh Quý nhiều giải thưởng danh giá, nhưng nữ nghệ sĩ chưa bao giờ coi đó là thành công. Vì giải thưởng hay danh hiệu chẳng quan trọng bằng vai diễn của mình sống bao lâu trong lòng khán giả.
Những năm 2000, khi phim điện ảnh miền Bắc đi xuống, Thanh Quý chuyển sang đóng phim truyền hình. Một loạt các tác phẩm hay có sự góp mặt của Thanh Quý như: Mùa lá rụng, Ban mai xanh, Chuyện phố phường, Luật đời, Đầm lầy bạc... đều ghi dấu ấn của nữ nghệ sĩ. Những năm trở lại đây, NSƯT Thanh Quý tạo được điểm nhấn đặc biệt khi góp mặt trong dự án phim của "vũ trụ VFC" như Người phán xử, Lựa chọn số phận.
Thành công trong sự nghiệp, được nhận xét là người đàn bà tài sắc vẹn toàn nhưng đời tư của nữ nghệ sĩ lại nặng gánh truân chuyên. Nói về những sóng gió ấy, NSƯT Thanh Quý suy ngẫm: "Cuộc đời là giông bão, nó đến thì nhận và phải bản lĩnh để bước qua". Mặc dù, khán giả vẫn thường nhắc đến Thanh Quý với sự ái ngại vì những biến cố, nhưng cô nghĩ, điện ảnh chẳng tước đoạt điều gì của mình mà ngược lại, đến với điện ảnh, cô được nhiều hơn mất.
Trải qua 2 đời chồng nhưng cuối cùng Thanh Quý phải dang dở và hiện tại nữ nghệ sĩ sống cùng con gái và cháu ngoại. Ở tuổi ngoài 60, nữ diễn viên "Chuyến xe bão táp" cũng giống như bao người về hưu khác, ưu tiên sự cân bằng, thư thả trong cuộc sống. Đối với cô, mọi thứ giờ đây càng đơn giản bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu.
Ngoài lịch trình đi đóng phim, Thanh Quý dành nhiều thời gian cho gia đình, chăm lo cho con cháu. “Hồi còn trẻ, mình thường xuyên phải gửi con gái cho người thân, họ hàng chăm sóc nhưng chưa bao giờ con gái bảo mẹ đừng đi diễn” - nữ nghệ sĩ tiết lộ.
Bao nhiêu năm tâm huyết với nghề, NSƯT Thanh Quý vẫn dạy dỗ, uốn nắn con trở thành người phụ nữ mạnh mẽ, độc lập. Cô tự nhận, đấy chính là ưu điểm mà cũng là khuyết điểm vì bản thân chẳng thể hiện tình cảm gì nhiều.
