Mẹ bầu có thêm “vũ khí” bảo vệ con yêu
Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết RSV là virus ác tính gây viêm phổi, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản nặng, khiến trẻ nhỏ và người cao tuổi phải nhập viện, nguy cơ tử vong. Bệnh để lại di chứng, làm nặng thêm các bệnh nền mạn tính, trong khi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.
Chính vì vậy, các nhà khoa học, các tập đoàn dược phẩm và vắc xin đã không ngừng nghiên cứu và phát triển vắc xin phòng ngừa. Vắc xin ứng dụng công nghệ protein tái tổ hợp nhắm vào hai phân nhóm phổ biến và nguy hiểm nhất là RSV-A và RSV-B, chỉ định tiêm một mũi duy nhất cho thai phụ từ tuần 24-36 và người lớn từ 60 tuổi trở lên.
Những mẹ bầu đầu tiên được tiêm vắc xin phòng RSV của Pfizer tại Trung tâm tiêm chủng VNVC Hoàng Văn Thụ, TP.HCM, sáng 27/9. Ảnh: Mộc Thảo
Tính đến tháng 9/2025, vắc xin đã được phê duyệt sử dụng tại hơn 60 quốc gia và đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia ở nhiều nước trên thế giới. Các dữ liệu lâm sàng cho thấy, tiêm vắc xin RSV trong thai kỳ giúp giảm 81,8% nguy cơ trẻ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới nặng phải chăm sóc y tế trong 90 ngày đầu đời và duy trì hiệu lực bảo vệ 69,4% đến 6 tháng tuổi. Với người cao tuổi, vắc xin cho thấy hiệu lực giảm tới 88,9% nguy cơ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới do RSV trong năm đầu tiên sau tiêm và duy trì bảo vệ kéo dài so với nhóm không tiêm.
Sau nhiều năm chờ đợi, Việt Nam đã có vắc xin phòng RSV dành cho mẹ bầu và người lớn tuổi. “Trong thời gian tới, VNVC sẽ tiếp tục nỗ lực đưa về thêm các loại vắc xin và kháng thể đơn dòng phòng RSV từ những tập đoàn vắc xin và dược phẩm hàng đầu thế giới, nhằm bảo vệ trẻ nhỏ và người trưởng thành”, bác sĩ Chính thông tin.
Ngay trong ngày đầu ra mắt, VNVC đã ghi nhận hàng trăm thai phụ và người cao tuổi đăng ký tiêm vắc xin RSV. Bên cạnh đó, hội thảo chuyên đề về chăm sóc sức khỏe thai phụ và phòng ngừa RSV do VNVC tổ chức trên toàn quốc cũng thu hút đông đảo phụ nữ mang thai tham dự.
Con trai chị Nguyễn Bích Liên (28 tuổi, ở phường Long Trường, TP HCM) mắc viêm phổi khi mới 2 tháng tuổi, vào năm 2020. Bé sốt cao hơn 40 độ, khó thở rơi vào co giật, tím tái. “Vợ chồng tôi chủ quan, đưa con nhập viện muộn, phải điều trị hơn một tháng mới được xuất viện”, chị Liên chia sẻ. Dù khỏi bệnh, song con trai bị khò khè kéo dài, thời tiết thay đổi dễ bị ho.
Lần mang thai thứ hai, chị Liên nghe tin VNVC triển khai vắc xin RSV phòng viêm phổi, viêm phế quản cho trẻ khi tiêm cho mẹ trong thai kỳ nên liền đến tiêm ngay. “Thật may mắn khi tôi đang ở tuần thai thứ 28, đủ điều kiện để được tiêm vắc xin, hy vọng bé sẽ được bảo vệ và khỏe mạnh”, chị chia sẻ.
Mẹ bầu tiêm vắc xin RSV giúp truyền kháng thể thụ động bảo vệ bé trong giai đoạn 6 tháng đầu đời trước nguy cơ viêm phổi, viêm tiểu phế quản, khò khè kéo dài do RSV gây ra. Ảnh: Mộc Thảo
Bệnh do RSV có thể diễn biến bất ngờ
Theo bác sĩ Chính, virus RSV lây lan qua đường hô hấp khi hít phải hoặc tiếp xúc các giọt bắn chứa virus trên các bề mặt như mặt bàn, ghế, sàn nhà, thành giường… Trẻ mắc RSV thường khởi phát các triệu chứng như ho, hắt hơi, sổ mũi, quấy khóc. Bệnh có thể diễn biến bất ngờ khiến trẻ sốt cao, co giật, tím tái, bỏ bú, thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực, suy hô hấp và dẫn đến tử vong.
Tại Việt Nam, virus RSV lưu hành quanh năm và bùng phát mạnh vào mùa mưa. Hằng năm, các bệnh viện đều ghi nhận nhiều trẻ nhập viện vì viêm phổi, viêm tiểu phế quản và các ca tử vong do RSV. Nghiên cứu tại các bệnh viện cho thấy RSV chiếm 51-78% các trường hợp nhập viện, phần lớn trẻ dưới 12 tháng tuổi. Hơn 70% trẻ nhập viện do RSV là trẻ sinh đủ tháng, khỏe mạnh, không chỉ ở nhóm sinh non hay có bệnh nền. Trẻ mắc RSV phải đối mặt với di chứng lâu dài như thở khò khè, hen suyễn, suy giảm chức năng phổi, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ.
Giống như toàn bộ vắc xin khác tại VNVC, vắc xin RSV được bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế, giám sát nhiệt độ nghiêm ngặt 24/24. Ảnh: Mộc Thảo
Với người cao tuổi, nhiễm trùng do RSV thường dẫn đến nằm viện kéo dài, chăm sóc hồi sức tích cực, tăng tử vong từ 12-18%, còn làm tăng nguy cơ suy tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và suy giảm chức năng hô hấp. Tuy nhiên, miễn dịch tự nhiên sau khi nhiễm RSV không bền vững, 2 trong số 3 người trưởng thành từng nhiễm có nguy cơ tái nhiễm bệnh chỉ trong vòng 8 tháng.
Theo BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản phụ khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM, ở giai đoạn mang thai, người phụ nữ có nhiều thay đổi về sinh lý và miễn dịch nên rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm. Nghiên cứu cho thấy thai phụ nhiễm RSV tăng nguy cơ viêm phổi, tiền sản giật, sinh non trước 37 tuần so với những người không nhiễm virus. Trẻ sinh non bị nhiễm RSV có nguy cơ tử vong do virus cao gấp ba lần so với trẻ sinh đủ tháng đồng thời tỷ lệ nhập viện, phải hồi sức và suy hô hấp cũng cao hơn.
Chiều 27/9, VNVC ghi nhận nhiều mẹ bầu đến tiêm vaccine RSV và tham dự hội thảo chuyên đề về chăm sóc sức khỏe thai phụ và phòng ngừa RSV, chuẩn bị chào đón các em bé sắp chào đời. Ảnh: Mộc Thảo
“Tiêm vắc xin RSV trong giai đoạn thai kỳ từ tuần 24-36 có thể truyền miễn dịch thụ động từ mẹ sang con, giúp trẻ có được kháng thể ngay từ khi chào đời, không chỉ phòng ngừa các bệnh do RSV gây ra trong 6 tháng đầu đời, còn góp phần giảm trẻ sơ sinh nhập viện, tử vong, giảm gánh nặng điều trị cho gia đình và xã hội”, BS Mỹ Nhi chia sẻ.
Theo bác sĩ Mỹ Nhi, các tổ chức y khoa trên thế giới và các thử nghiệm lâm sàng đều đánh giá và chứng minh vắc xin RSV an toàn cho cả mẹ và thai nhi. Các tác dụng phụ được báo cáo thường nhẹ và tương tự như các loại vắc xin khác dành cho người lớn như đau tại chỗ tiêm hoặc sốt nhẹ.
