XEM VIDEO: Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng giản dị đi chợ.
Làm cha bằng sự giản dị và cách dạy con "khác người"
Sinh năm 1932 tại An Giang, nhà văn Nguyễn Quang Sáng là người lính cầm bút, từng xung phong vào chiến trường, từng là Tổng thư ký Hội Nhà văn TP.HCM, từng được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. Ông để lại nhiều tác phẩm như Chiếc lược ngà, Đất lửa, Ông Năm Hạng, Con mèo Foufita… cùng các kịch bản phim như Cánh đồng hoang, Mùa gió chướng…
Để lại cho đời hàng loạt tác phẩm văn học và điện ảnh nổi tiếng, cố nhà văn Nguyễn Quang Sáng không chỉ là một tên tuổi lớn trong làng văn học nghệ thuật Việt Nam, mà còn là người cha đặc biệt trong mắt con trai mình: Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng (Dũng “Khùng”).
Đạo diễn Dũng "Khùng" và bố - nhà văn Nguyễn Quang Sáng.
Thay vì ép con học thêm hay đặt kỳ vọng theo khuôn mẫu, ông để con trai được lớn lên bằng những trải nghiệm đời thực. Vào những kỳ nghỉ hè, khi bạn bè cùng lớp vùi đầu vào học thêm, ông lại đưa hai cậu con trai đi tàu xuyên Việt. Những chuyến đi ấy không chỉ là hành trình rong ruổi Bắc - Nam mà còn là lớp học lớn về cuộc sống, văn hóa và con người.
Ở mỗi vùng đất dừng chân như Huế, Nha Trang, Bắc Ninh…, ông đều giới thiệu phong tục, tập quán, cảnh quan cho các con. Tại Bắc Ninh, ông còn dẫn đi nghe hát quan họ. Những điều tưởng như nhỏ bé ấy đã in sâu trong tâm trí của cậu bé Quang Dũng thuở nào.
Là người sống thẳng thắn, nhà văn Nguyễn Quang Sáng luôn nhấn mạnh một điều cốt lõi: Tôn trọng sự thật. Với ông, tôn trọng sự thật là biểu hiện của việc tôn trọng bản thân. “Có tôn trọng bản thân mới biết tôn trọng người khác”, đạo diễn Quang Dũng luôn nhớ lại lời cha từng dặn.
Cố nhà văn có cách dạy con "khác người" nhưng đầy thấm thía.
Tình yêu nghệ thuật giữa hai cha con cũng không giống ai. Nguyễn Quang Dũng từng được cha định hướng theo âm nhạc. Anh sáng tác từ thời phổ thông, từng ra album và viết nhạc phim, nhưng sau này mới bén duyên với điện ảnh. Quyết định thi đạo diễn của anh cũng đến từ một khoảnh khắc rất tình cờ: Khi cùng cha xem lại bộ phim Cánh đồng hoang - một tác phẩm mà Nguyễn Quang Sáng viết kịch bản và từng giành Huy chương Vàng tại Liên hoan phim Moskva 1981. Khi anh thốt lên “Ba ơi, con sẽ đi học đạo diễn”, ông không nói gì, chỉ gật đầu như một cách công nhận âm thầm.
Sau này, khi gần đến kỳ thi, chính ông nhắc nhở con trai: “Con nói sẽ học đạo diễn, vậy sao không nộp đơn đi?”. Sự đồng hành thầm lặng của người cha không áp đặt, nhưng luôn dõi theo và gợi mở cho con trai.
Ông là người cha giản dị, dân dã.
Từ chuyện nghề đến đời sống, ông đều dẫn con bằng những trải nghiệm. Khi vợ ốm, ông một mình chăm các con nhỏ. Khi đi làm, ông cho con theo cùng. Khi đi nhậu, ông cũng dẫn các con đi. Có lúc, chính anh em Quang Dũng lại trở thành người chở cha đến quán quen.
Với nhà văn Nguyễn Quang Sáng, cách sống cũng như cách viết đều phải thật. Trong gia đình, ông tôn trọng từng cá tính, từng lựa chọn, dạy các con không bon chen, không lợi dụng và cũng không để ai lợi dụng mình. Ông nói với các con, biết cách làm việc nhưng cũng phải biết cách nghỉ ngơi, hưởng thụ. "Làm nghề gì không quan trọng, quan trọng là phải giỏi nghề, sống được bằng nghề đó, chỉ làm chuyên môn cho giỏi" - đó là bài học ông để lại cho con.
Một mối duyên muộn và chuyện tình đầy nhân hậu
Nhà văn Nguyễn Quang Sáng không chỉ được biết đến qua những trang viết chân thật, đầy chất Nam Bộ, mà còn khiến người ta nhớ đến với một cuộc hôn nhân muộn nhưng thấm đượm nghĩa tình. Người phụ nữ đồng hành cùng ông suốt đời - bà Lương Thị Phương là mối tình lận đận nhưng sâu sắc, cảm động.
Họ là đồng hương, quen nhau từ thuở thanh xuân. Thời ấy, Nguyễn Quang Sáng từng ngỏ lời cầu hôn, nhưng bà từ chối vì “sợ giới văn nghệ sĩ lắm”. Bà chọn một người chồng bộ đội, sống đời bình dị. Sau khi chồng bà mất, ông lại tìm đến, hỏi cưới lần nữa. Lần này, bà chấp nhận, vì “thấy ông ấy chân tình, tôi không nỡ từ chối”. Và thế là, một mối duyên muộn thành hình, giữa hai con người từng đi qua mất mát.
Bố mẹ Nguyễn Quang Dũng có mối tình lận đận nhưng cuối cùng lại trở về với nhau.
Nhà văn Nguyễn Quang Sáng có 2 người con trai đều trưởng thành và thành đạt theo cách riêng của mình. Người con cả là Nguyễn Viết Quang, sinh năm 1973, là kiến trúc sư, điều hành công ty riêng và sống khá kín tiếng. Trong khi đó, con trai út là Nguyễn Quang Dũng - đạo diễn nổi tiếng thường được gọi là Dũng “khùng” lại là gương mặt quen thuộc trong làng giải trí Việt với nhiều bộ phim ăn khách như Nụ hôn thần chết, Giải cứu thần chết, Mỹ nhân kế… 2 anh em dù theo đuổi 2 lĩnh vực khác nhau, nhưng đều chịu ảnh hưởng sâu sắc từ người cha nổi tiếng, không chỉ ở tư duy sáng tạo mà còn ở lối sống trọng tình, trọng nghĩa, và coi trọng giá trị thật trong đời sống.
Ông còn đón nhận cả con riêng của vợ - chị Hoài Hương như ruột thịt. Gia đình họ là tổ ấm giản dị, nơi ông không nề hà chuyện chăm con, nơi mỗi bữa nhậu cũng là dịp để cha con gần nhau hơn. Ông sống đúng như con người ông viết - phóng khoáng, đầy tình cảm, không phô trương, không khoa trương.
Khi ông mất vào năm 2014, vợ ông ngồi lặng lẽ trong tang lễ, mái tóc bạc phơ, đôi mắt đỏ hoe: “Tôi cứ tưởng mình đi trước ông ấy, không ngờ ổng bỏ tôi mà đi...” Bà là người phụ nữ bệnh tật, từng nghĩ mình yếu hơn, nhưng lại là người còn sống để tiễn biệt chồng. Câu nói ấy khiến những người đến viếng không khỏi nghẹn ngào.
Mẹ nam đạo diễn trong lễ tang chồng năm 2014.
Bạn bè văn nghệ, những mái đầu bạc năm xưa cũng ngồi lại, kể chuyện cũ, nhắc tên “anh Năm Sáng” - người luôn sống bằng trái tim chân thành và nhiệt huyết. Nhà báo Trần Thanh Phương - người viết cuốn Nguyễn Quang Sáng và những người bạn gọi ông là người “lấy ngực thở với đời, trái tim để trong lòng bàn tay”. Giáo sư Ca Lê Thuần - người từng đồng hành cùng ông trong những chuyến sáng tác nói rằng Nguyễn Quang Sáng ra đi là một mất mát lớn với làng văn nghệ.
Cố nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã mang đến những di sản không chỉ giá trị về nghệ thuật mà còn đầy tính nhân văn. Nhưng hơn tất cả, ông để lại trong lòng người thân một hình bóng người cha mẫu mực, người chồng nhân hậu, và một người đàn ông tử tế. Với đạo diễn Dũng “Khùng”, ông là người bạn lớn, là người dẫn dắt không bằng lời hoa mỹ mà bằng chính cách sống.
Từ một người lính trở thành nhà văn, rồi làm cha, làm chồng - cố nhà văn Nguyễn Quang Sáng chưa bao giờ ngừng sống thật. Và có lẽ, như ông từng nói: “Tôn trọng sự thật chính là tôn trọng bản thân mình”, nên ông đã sống một cuộc đời đáng kính, đáng nhớ - cả trong văn chương lẫn ngoài đời.
