Nhiều gia đình trồng rau, làm vườn là để cung cấp nguồn thực phẩm sạch cho từng bữa cơm gia đình, đồng thời mang lại cảm giác bình yên, gần gũi sau những giờ làm việc căng thẳng. Nhưng ngày nay, những khu vườn xanh mướt ấy đã được mang vào trường học, trở thành một phần của giáo dục trải nghiệm.
Ở Trường mầm non Dạ Lý Hương (quận Bình Tân, TP.HCM), khu “vườn rau của bé” nhỏ xinh đã và đang gieo trong lòng trẻ em những bài học nhẹ nhàng về thiên nhiên, thành quả lao động và lòng biết ơn.
Vườn rau của trường mầm non.
Cô Âu Thị Vui, nhân viên y tế của trường, là một trong những người gắn bó mật thiết với khu vườn này, cho biết: “Trường mầm non của chúng tôi được xây dựng mới và đưa vào hoạt động từ tháng 12/2019 với diện tích gần 950m², hướng đến một môi trường học thân thiện và an toàn. Trong hành trình ấy, ý tưởng về một khu vườn rau được nhen nhóm vào cuối năm 2022, khi trường thực hiện công trình chào mừng 20 năm thành lập quận Bình Tân”.
Sau đó, dưới sự chỉ đạo của cô Nguyễn Hồng Thủy – Hiệu trưởng trường, một khoảng sân 52m² đã được cải tạo thành khu vườn nhỏ, nơi những hạt giống được gieo xuống bằng tất cả sự chăm chút của thầy cô.
Vườn rau ấy trồng toàn những loại cây quen thuộc như cải xanh, cải ngọt, mồng tơi, bầu, bí xanh. Không cầu kỳ hay đòi hỏi kỹ thuật cao, nhưng lại đậm chất đời sống, gần gũi với trẻ.
Công việc chăm sóc được các cô giáo thực hiện đều đặn: mỗi sáng tưới nước để giữ ẩm cho đất, chiều lại tưới nhẹ thêm lần nữa trước khi ra về. Thứ 7 hằng tuần, các cô thường bón phân hữu cơ như phân bò để đất thêm màu mỡ. “Cây cối không lớn trong ngày một ngày hai, nên chỉ cần mình lơ là chút thôi là thấy khác ngay. Thành ra ngày nào cũng phải ra vườn ngó một chút cho yên tâm”, cô Vui chia sẻ.
Nhưng điều làm cho khu vườn trở nên đặc biệt chính là sự tham gia của các bé. Không phải chỉ đứng quan sát, trẻ được trực tiếp cầm bình tưới nước, được nhổ những sợi cỏ dại còn bé hơn ngón tay mình, được học cách xoa nhẹ gốc cây để đất không bị bật lên.
Các cô giáo dạy trẻ tưới nước thật nhẹ để cây con không bị nghiêng ngả, dạy trẻ phân biệt đâu là cỏ, đâu là cây rau. Những bài học tưởng chừng nhỏ bé ấy lại khiến trẻ háo hức vô cùng, vì ở đó các bé được chạm, được làm, được thử theo cách rất trẻ thơ.
Nhiều lần vào vườn, cô Vui bắt gặp các bé cúi sát xuống đất để xem chiếc lá mới mọc, hoặc reo lên khi nhận ra mầm xanh nhú lên sau mấy ngày gieo hạt. “Có lần phát hiện một con sâu, có bé sợ quá mà hét toáng lên khiến các bạn khác tò mò chạy lại xem rồi reo lên vì ngạc nhiên, thậm chí muốn chạm vào con sâu đó, chăm chú quan sát nó”, cô Vui kể.
Những phản ứng hồn nhiên ấy khiến khu vườn lúc nào cũng sôi động như một lớp học đặc biệt, nơi mọi thứ đều chân thật và tự nhiên. Qua thời gian, cô Vui nhận thấy rõ sự thay đổi của trẻ. Các em hiểu rằng để cây lớn lên cần tưới nước đúng lúc, bón phân đúng ngày, nhổ cỏ thường xuyên. Trẻ biết phân biệt các loại rau, biết rằng rau sạch tốt cho sức khỏe và trân trọng những gì do mình góp phần chăm sóc.
Những đứa trẻ vốn hiếu động cũng dần biết đi nhẹ, nói khẽ khi bước vào vườn, sợ làm gãy một cành non nào đó. Nhiều em bắt đầu thích thiên nhiên, biết nhắc nhau không lấy lá, không dẫm lên luống đất. Không chỉ học được kiến thức, trẻ còn hình thành tình yêu lao động, cảm nhận được giá trị của sự chờ đợi và niềm vui khi thu hoạch.
Đến mùa, khi những trái bầu căng tròn hay những bó cải xanh mướt đã sẵn sàng, các bé được tự tay thu hoạch. “Khoảnh khắc thu hoạch rất vui. Bé nào cũng nâng niu thành quả của mình, cười tít mắt khi thấy cây mình chăm từ hạt giống đã thành rau, thành quả”, cô Vui nói.
Sản phẩm thu hoạch sau đó được bán cho phụ huynh, và toàn bộ kinh phí được dùng để hỗ trợ những trẻ có hoàn cảnh khó khăn trong trường. Vậy nên, khu vườn không chỉ dạy trẻ kỹ năng mà còn gieo vào lòng các em sự sẻ chia và tình thương.
Khi được hỏi liệu mô hình này có nên nhân rộng ở các trường mầm non khác hay không, cô Vui khẳng định là rất nên. Một khu vườn nhỏ không chỉ tạo cảnh quan xanh – sạch – đẹp mà còn mở ra không gian để trẻ quan sát, trải nghiệm và học từ chính thiên nhiên. Những bài học về chăm sóc cây trở thành bài học về trách nhiệm, sự lớn lên của mầm rau dạy trẻ về kiên nhẫn, đồng thời để trẻ gắn kết hơn với thầy cô và bạn bè. Vườn rau còn giúp trẻ nhận biết hành vi đúng – sai khi chăm sóc cây, rèn kỹ năng và hình thành ý thức bảo vệ môi trường từ sớm.
Với những giá trị ấy, “vườn rau của bé” ở trường mầm non không chỉ là một góc xanh trong sân trường. Đó là nơi trẻ được sống giữa thiên nhiên đúng nghĩa, được học bằng đôi tay, đôi mắt và cả cảm xúc của mình. Và có lẽ, những mầm cây lớn lên mỗi ngày cũng giống như những mầm nhân cách đang được gieo trồng trong tâm hồn trẻ – nhẹ nhàng, bình yên nhưng đầy ý nghĩa.
