Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh ngày càng nhiều nghị sĩ đảng Cộng hòa đang tìm cách lật đổ chiến thắng của ông Joe Biden trước đương kim Tổng thống Donald Trump cùng với diễn biến số ca nhiễm COVID-19 tăng mạnh.
Theo yêu cầu của luật pháp Mỹ, cả Hạ viện và Thượng viện khai mạc phiên họp vào giữa trưa 3/1 (theo giờ bờ Đông), với các quy định phòng ngừa COVID-19 nghiêm ngặt. Những cú chạm ở khuỷu tay thay cho những cái bắt tay khi 6 thượng nghị sĩ mới tuyên thệ nhậm chức. Một số nghị sĩ đã không thể tham dự phiên khai mạc Quốc hội khóa mới do mắc bệnh COVID-19.
Cùng ngày, tại Mỹ cũng diễn ra lễ tưởng niệm dành cho Hạ nghị sĩ vừa đắc cử đảng Cộng hòa Luke Letlow - đại diện bang Louisiana người qua đời vì mắc bệnh COVID-19 hôm 29/12, chỉ ít ngày trước khi nhậm chức.
Phát biểu khai mạc phiên họp Thượng viện, Thượng nghị sĩ Mitch McConnell nói rằng việc Quốc hội khóa mới nhóm họp vào đầu năm là lý do để lạc quan và kêu gọi các đồng nghiệp hãy làm cho người dân Mỹ tự hào. Hãng tin AP nhận định có thể đây là lần cuối cùng ông McConnell phát biểu khai mạc phiên họp Thượng viện. Bởi lẽ, đảng Cộng hòa sẽ duy trì quyền kiểm soát Thượng viện cho đến cuộc bỏ phiếu vòng hai vào ngày 5/1 (theo giờ địa phương) ở bang Georgia. Kết quả của hai cuộc chạy đua sẽ xác định đảng nào sẽ nắm quyền kiểm soát Thượng viện Mỹ trong hai năm tới.
Trong diễn biến có liên quan, trước đó, vào ngày 14/12, Đại cử tri đoàn của Mỹ đã bỏ phiếu chính thức bầu Tổng thống Mỹ, theo đó ứng cử viên Joe Biden của đảng Dân chủ đã giành chiến thắng với 306 phiếu đại cử tri và trở thành Tổng thống đắc cử của nước này. Đương kim Tổng thống Donald Trump nhận được 232 phiếu đại cử tri. Nếu không có gì bất ngờ, kết quả nói trên sẽ được Chủ tịch Thượng viện Pence công bố ngày 6/1 và đây là bước thủ tục cuối cùng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020.
Tổng thống đắc cử Joe Biden và Phó Tổng thống đắc cử Kamala Harris sẽ tuyên thệ nhậm chức ngày 20/1 tới.
