Quả núc nác là một loại quả có tên gọi vô cùng kỳ lạ. Đây là một đặc sản rất nổi tiếng của các tỉnh thành miền núi phía Bắc nước ta. Người dân tộc Thái còn gọi loại quả này là lịn ấng ca hoặc mák ấng ca.
Quả núc nác có hình dạng dẹt và hơi cong, chiều dài của quả trung bình từ 60-80cm, bề rộng từ 7-10cm. Mùa quả nở rộ nhất là vào mùa mưa, tức là từ tháng 7 cho đến hết tháng 9 dương lịch. Người dân khi này có thể thu hoạch lượng lớn quả để mang về chế biến.
Theo như y học cổ truyền, quả núc nác có vị đắng, tính mát, có tác dụng mát gan, thanh nhiệt, tiêu viêm. Ngoài ra còn chủ trị hỗ trợ chữa viêm họng, đau khản tiếng, đau dạ dày, sốt, nổi ban, sởi,... Ngoài tác dụng làm thuốc chữa bệnh, người ta thường dùng loại quả này để chế biến các món ăn bổ dưỡng.
Quả núc nác khi thu hoạch xong sẽ được đem nướng trên than củi cho cháy xém vỏ bên ngoài, sau đó dùng dao cạo bỏ phần bị cháy xém, rửa sạch rồi mang đi thái nhỏ thành từng miếng có kích thước bằng ngón tay. Loại quả này mặc dù có vị đắng, tuy nhiên nếu như biết kết hợp với một số loại gia vị khác nhau thì có thể tạo ra được hương vị ăn một lần là nhớ mãi.
Thông thường, quả núc nác sẽ được dùng để làm món nộm hoặc món xào với thịt trâu, thịt bò. Dù cho có là món nào đi chăng nữa cũng sẽ mang đến hương vị cuốn hút, khó cưỡng lại.
Theo như những người bán hàng ở một số tỉnh thành Tây Bắc, trước đây loại quả núc nác không ai biết tới, chỉ dùng để chữa bệnh thôi. Về sau này bà con mang loại quả này ra chợ để bán, được nhiều người ưa thích và sử dụng cho đến nay. Trung bình mỗi ngày có thể bán được từ 30-50 quả, giá từ 60.000 đến 80.000 đồng/kg.
Khi vào mùa quả núc nác, du khách có dịp lên Tây Bắc sẽ thấy các khu chợ bán ngập tràn loại quả này. Quả có thể ăn cùng với mắm tôm, chanh, muối, ớt,... Vị đắng của quả khi kết hợp với các hương vị khác sẽ khiến bạn nhớ mãi không quên.
