Theo Ths.BS Hoàng Khánh Toàn, nguyên Chủ nhiệm khoa Y học cổ truyền (Bệnh viện Trung ương quân đội 108), trong ẩm thực cổ truyền phương Đông, việc phối hợp các loại thực phẩm với nhau rất quan trọng, giúp đồ ăn, thức uống phát huy tối đa sự bổ dưỡng. Tuy nhiên, người xưa còn rất chú trọng đến vấn đề kiêng kỵ giữa các loại thực phẩm. Thậm chí, có không ít chia sẻ còn cho rằng, việc kết hợp các thực phẩm kỵ nhau sẽ gây hại rất lớn cho sức khỏe khi sử dụng.
Hiện vấn đề này vẫn còn nhiều tranh cãi, đặc biệt giữa y học hiện đại và y học cổ truyền. Y học hiện đại thì cho rằng, việc ăn thực phẩm hằng ngày với số lượng ít sẽ không gây độc như lời đồn đại. Còn y học cổ truyền lại lý giải, thực phẩm kỵ nhau là dựa trên tính và vị. Do vậy, để không ảnh hưởng đến sức khỏe, mọi người tốt nhất nên “có kiêng có lành”, nhất là khi chế biến hoặc sử dụng thực phẩm.
Các món thủy hải sản có vỏ không nên kết hợp với thực phẩm giàu vitamin C. Ảnh minh họa.
Dưới đây là một số “cặp đôi” thực phẩm hoặc nhóm thực phẩm kỵ nhau, khi kết hợp có thể sinh độc tố theo quan điểm của Đông y, mọi người cần lưu ý không nên kết hợp:
- Không kết hợp vitamin C với thủy, hải sản có vỏ: Các loại động vật có vỏ như tôm nước ngọt có nhiều hợp chất asen hóa trị 5 sau khi kết hợp thực phẩm chứa vitamin C như ớt chuông, cà chua, mướp đắng, cam quýt, chanh... sẽ có thể làm cho asen hóa trị 5 biến thành asen hóa trị 3, tức là chất thạch tín - độc bảng A, có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe. Do vậy, khi đã uống vitamin C và ăn các thực phẩm giàu vitamin C thì không được ăn các loại động vật có vỏ sống trong nước.
- Không nấu gan động vật với cà rốt, rau cần: Trong gan động vật có hàm lượng đồng, sắt và một số nguyên tố kim loại khác khá cao. Các ion kim loại rất dễ làm cho vitamin C có trong loại rau, củ, quả này bị ôxy hóa và mất hết công hiệu. Ngoài ra cà rốt, rau cần chứa nhiều chất cellulose và acid oxalic còn làm ảnh hưởng tới sự hấp thụ sắt của cơ thể.
Gan lợn xào giá đỗ là món ăn quen thuộc, nhưng chúng lại kỵ nhau. Ảnh minh họa.
- Không nên xào nấu gan lợn với giá đỗ: Theo các nhà khoa học, 100g gan lợn có 2,5 mg đồng và trong giá đậu có nhiều vitamin C. Khi vitamin C kết hợp với các vi lượng như đồng, sắt thì dễ bị oxy hóa phân giải. Trong khi đó, gan lợn có hàm lượng đồng và sắt rất cao (mỗi 100 g gan lợn có chứa 2,5 mg đồng và 25 mg sắt). Khi xào lẫn, vitamin C bị oxy hóa biến giá thành chất bã, gần như không còn dinh dưỡng.
- Không nên nấu phô mai với cua, lươn, rau mồng tơi, rau dền: Phô mai không nên nấu chung với thực phẩm như cua, lươn, rau mồng tơi, rau dền. Bởi phô mai đã giàu đạm và năng lượng, nếu nấu chung với cua, lươn sẽ dư thừa đạm, năng lượng, trẻ em và người già sẽ khó tiêu hóa hơn.
- Mật ong và sữa đậu nành: Trong mật ong có đường, còn trong sữa đậu nành có thạch cao. Nếu hai thành phần này kết hợp với nhau sẽ gây hiện tượng vón cục và đông cứng trong dạ dày, gây nguy hiểm tới sức khỏe. Đặc biệt những người bị bệnh tim ăn mật ong với sữa đậu nành sẽ có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Ngoài ra, kết hợp mật ong nguyên chất với sữa đậu nành khi chế biến thức ăn dễ gây tiêu chảy. Khi ấy khoáng chất cũng như protein thực vật và axit hữu cơ có trong đậu nành kết hợp với enzym trong mật ong dẫn đến phản ứng sinh hóa, bất lợi cho sức khỏe.
- Không nên kết hợp óc lợn và trứng gà: Nhiều gia đình có trẻ nhỏ thường mua óc lợn về rồi đập trứng gà vào rán lên, hoặc hấp cho trẻ ăn vì cho rằng món ăn này bổ dưỡng, thơm ngậy nên bé nào cũng thích. Nhưng óc lợn - trứng gà không tốt cho trẻ, với người lớn dùng trứng chung với óc lợn còn làm tăng cholesterol trong máu.
Óc lợn với trứng kết hợp với nhau không tốt khi sử dụng. Ảnh minh họa.
- Không kết hợp thịt chó với nước trà: Ăn thịt chó kết hợp với nước trà sẽ có hại cho sức khỏe vì khiến cho chậm nhu động ruột, dẫn tới táo bón, phân khô, rất có hại. Nếu ăn cả thịt chó, thêm chút thịt dê và uống nước trà thì thịt chó có tính cam ôn, thịt dê đại nhiệt, hai loại thịt gặp nhau sẽ thành tích nhiệt, sinh tả lỵ.
- Thịt lợn kiêng gừng sống: Ăn thịt lợn, nên kiêng gừng sống (sinh khương) bởi thịt lợn thuộc thủy, gừng thuộc hỏa, ăn chung 2 thứ sẽ khiến thủy hỏa tương khắc nhau dễ sinh nên chứng phong thấp, nổi mụn màu đen ở mặt. Lỡ ăn 2 thứ cùng lúc cần hóa giải bằng cách: Hái 1 nắm lá dâu tằm ăn, sắc lấy nước uống.
- Cá chép kỵ với thịt gà: Cá chép vị ngọt, tính hàn (cam hàn); Thịt gà hay thịt chó, gan heo lại có vị ngọt, tính ôn (cam ôn). Vì vậy không thể dùng chung. Nếu dùng chung dễ sinh ra chứng khí thủng (phù), thấp nhiệt, kiết lỵ.
