XEM VIDEO: Nghệ sĩ Thanh Thúy hát "Việt Nam quê hương tôi" do nhạc sĩ Đỗ Nhuận sáng tác.
Nhạc sĩ Đỗ Nhuận – Người viết opera đầu tiên của Việt Nam và di sản âm nhạc bất hủ
Nhạc sĩ Đỗ Nhuận (1922–1991) là một trong những tượng đài lớn của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. Ông sinh ra tại thôn Hoạch Trạch, xã Thái Học, huyện Bình Giang, Hải Dương trong một gia đình có truyền thống nhạc cụ. Cha ông từng là “lính kèn Tây” trong đội quân nhạc tại Hải Phòng – một cái nôi âm nhạc thời bấy giờ. Chính người cha đã đưa cậu bé Đỗ Nhuận đi nghe hòa nhạc ở vườn hoa, nhà thờ, trong trại lính và thắp lên tình yêu âm nhạc trong ông.
Dù không theo học chính quy từ đầu, Đỗ Nhuận sớm trở thành người tự học kiệt xuất. Ông chơi thành thạo nhiều loại nhạc cụ dân tộc như sáo trúc, tiêu, đàn nguyệt, đàn bầu… đồng thời học thêm các nhạc cụ phương Tây như guitar, violon, banjo, harmonica. Ở tuổi 17, ông sáng tác ca khúc đầu tay Trưng Vương, được phổ biến rộng rãi ở Hải Dương.
Nhạc sĩ Đỗ Nhuận - tên tuổi lớn của làng nhạc Việt Nam.
Tham gia cách mạng từ năm 1943, ông bị bắt và giam giữ tại Hỏa Lò, sau đó là nhà tù Sơn La. Chính trong tù, ông cùng bạn tù chế tạo đàn từ vỏ bầu khô, dây điện, ống bơ… và viết nên các ca khúc như Chiều tù, Tiếng gọi tù nhân, Viếng mồ tử sĩ…
Sau khi được trả tự do, ông tiếp tục sáng tác nhiều ca khúc cổ vũ kháng chiến như Du kích ca, Áo mùa đông, Hành quân xa, Chiến thắng Điện Biên, Du kích sông Thao, Việt Nam quê hương tôi... Trong đó, ca khúc Chiến thắng Điện Biên được sử dụng làm nhạc hiệu của Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội.
Cha con nhạc sĩ Đỗ Nhuận - Đỗ Hồng Quân.
Đặc biệt, ông là người Việt Nam đầu tiên viết opera với vở Cô Sao (1965), đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lịch sử âm nhạc hàn lâm nước nhà. Sau đó, ông còn sáng tác các vở như Người tạc tượng (1971), Nguyễn Trãi ở Đông Quan (1985) – vở opera cuối đời ông viết dựa trên kịch của Nguyễn Đình Thi.
Đỗ Nhuận cũng là nhạc sĩ duy nhất trong thế hệ đầu tiên của tân nhạc Việt Nam được đào tạo bài bản ở Liên Xô, tại Nhạc viện Tchaikovsky từ năm 1960 đến 1962. Ông giữ chức Tổng Thư ký đầu tiên của Hội Nhạc sĩ Việt Nam từ năm 1958 đến 1983. Với những đóng góp lớn lao, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật.
Các con cháu bên bức hình của cố nhạc sĩ.
"Chú Cuội" Đỗ Hồng Quân – Người kế tục xuất sắc của cha và có “gia đình líu lo” đáng tự hào
Là con trai trưởng của nhạc sĩ Đỗ Nhuận, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân sinh năm 1956, lớn lên trong một môi trường đậm đặc âm nhạc. Khi mới 4–5 tuổi, anh đã được cha dạy bấm những nốt nhạc đầu tiên trên đàn piano. “Tôi còn nhớ mãi lần đầu tiên ấy tôi được cha cho biểu diễn ở Nhà hát Lớn là bài Inh lả ơi lúc đấy tôi còn bé lắm, nên cha tôi phải kê thêm hai cái ghế con cho vừa, lúc đánh đàn xong tôi luống cuống nhảy xuống suýt ngã. Nhìn hình ảnh đấy chắc ngộ nghĩnh lắm, tôi nghe thấy những tiếng cười vui trong rạp. Tôi ngẩng lên thì thấy cha đang âu yếm nhìn tôi”, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân từng kể trên báo.
Năm 8 tuổi, anh trở thành học trò của nghệ sĩ Thái Thị Liên – thân mẫu của NSND Đặng Thái Sơn, học cùng lớp với chính Đặng Thái Sơn. Sau đó, Đỗ Hồng Quân sang học tại Nhạc viện Tchaikovsky từ năm 1976 đến 1981, tốt nghiệp loại xuất sắc (bằng đỏ), và tiếp tục chương trình nghiên cứu sinh đến năm 1985. Tại đây, nam nhạc sĩ học sáng tác với GS A. Leman và chỉ huy dàn nhạc với GS L. Nikolaev.
Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân và bà xã - NSƯT Chiều Xuân.
Tác phẩm Rhapsody Việt Nam của anh từng đoạt giải Nhì trong cuộc thi sáng tác của các nhạc sĩ Liên Xô. Sau khi về nước, anh sáng tác các tác phẩm khí nhạc lớn như Ballet Hồng Hoang, Nàng Xa Mi, Tứ tấu đàn dây, Giao hưởng Mở đất, cùng hàng loạt nhạc phim như Cỏ lau, Trở về, Đất nước đứng lên...
Năm 2005, Đỗ Hồng Quân được bầu làm Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam – tròn nửa thế kỷ sau khi cha anh đảm nhận vai trò Tổng Thư ký. Giáo sư Trọng Bằng từng nhận xét: “Đó là người kế tục hoàn hảo”.
Đỗ Hồng Quân còn là “chú Cuội” duy nhất trên màn ảnh Việt Nam. Nam nhạc sĩ chia sẻ: “Phim Thằng Cuội đầu tiên tôi được mời với tư cách nhạc sĩ viết nhạc nhưng vì đạo diễn Đỗ Minh Tuấn bế tắc đi trong Nam ngoài Bắc không tìm được nhân vật chính đóng thằng Cuội nên tình cờ gặp tôi bảo thử vai, tôi vô tư đồng ý ngay. Sau khi thử vai mọi người thấy có vẻ hợp, ngay lúc đó người trong tổ hóa trang đã xử lý bằng cách xén mái tóc tôi đi để trở thành nồi úp cho đúng thằng Cuội”.
Đỗ Hồng Quân khi đóng phim "Thằng Cuội".
Nam nhạc sĩ có tổ ấm hạnh phúc bên NSƯT Chiều Xuân. Gia đình nhỏ của họ được gọi vui là “gia đình líu lo”, vì cả ba thế hệ đều theo nghệ thuật. Con gái út của cặp đôi – Đỗ Hồng Khanh, sinh năm 2004, từng lọt vào vòng thi trực tiếp của chương trình The Voice Kids và hiện đang theo học Thanh nhạc tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam.
NSƯT Chiều Xuân từng tâm sự, cô dành nhiều thời gian trò chuyện với con để tránh áp lực từ sự nổi tiếng bố và ông nội: "Tôi nói với Khanh rằng, trước hết, con phải học, học thật tốt những kiến thức cơ bản và nền tảng, nếu muốn đi một chặng đường dài. Sau khi học xong, con có thể bứt phá, làm những điều con say mê, yêu thích nhất. Bởi chỉ khi làm điều con yêu thích, con mới có đủ năng lượng để đi và không bao giờ thấy mệt. Khi ấy, gia đình sẽ luôn ở bên ủng hộ con và có thể gạt đi cái tôi để tiếp nhận những điều mới mẻ".
Đỗ Hồng Khanh tiếp nối truyền thống âm nhạc trong gia đình.
