Thời gian gần đây, rất nhiều người đi khám và điều trị do bị kiến ba khoang đốt. Đa phần bệnh nhân đến khám sau 3-4 ngày xuất hiện các vệt đỏ đầu tiên sau khi tiếp xúc với độc tố của kiến. Thậm chí, có những gia đình có 2-3 người cùng bị kiến ba khoang đốt gây tổn thương nặng.
Bác sỹ Quách Thị Hà Giang, Phó Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Da liễu trung ương cho biết, những trường hợp viêm da nặng, tổn thương lan nhanh sau khi tiếp xúc với kiến ba khoang đều do chà xát, làm độc tố của kiến lan ra. Bệnh nhân cần điều trị kết hợp kháng sinh, kháng histamin giảm đau, ngứa, bội nhiễm và phải mất từ 5-7 ngày, tình trạng bệnh mới ổn định.
Trẻ bị kiến ba khoang đốt.
Theo các bác sỹ, kiến ba khoang có độc tố Pederin (C24H43O9N), độc tính mạnh gấp 12-15 lần nọc rắn hổ mang nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên chủ yếu gây bỏng da, dễ nhầm với zona thần kinh.
Tiến sĩ. Bs. Phạm Thị Mai Hương, Khoa Da liễu, BV Nhi Trung ương cho biết, biểu hiện viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang bao gồm:
Bệnh thường xuất hiện ở vùng hở như: mặt, cổ ngực, vai, gáy, tay chân, sau khoảng vài giờ tiếp xúc với kiến khoang. Mức độ bệnh phụ thuộc vào thời gian tiếp xúc và nồng độ chất tiết của kiến ba khoang.
Biểu hiện: Rát đỏ thành vệt, thành đám nền hơi cộm, trên có mụn nước hoặc mụn mủ li ti, vùng trung tâm thương tổn hơi lõm màu vàng nâu, hình tròn hoặc bầu dục. Thương tổn tiếp tục xuất hiện mặc dù không còn hiện diện của kiến ba khoang, do trẻ tiếp tục va quệt từ vùng da bệnh sang vùng da lành, những vùng nếp gấp còn thấy hình ảnh điển hình “tổn thương dạng hôn” (kissing lesion).
Ngứa, rát bỏng hoặc đau tại chỗ nên có thể quấy khóc, hoặc sờ chạm vào tổn thương gây lây lan. Thương tổn trên diện rộng trẻ có thể sốt nhẹ, nổi hạch lân cận.
Xử trí sau khi phát hiện tiếp xúc với kiến ba khoang
Nếu phát hiện được kiến ba khoang ngay sau khi tiếp xúc:
- Loại bỏ côn trùng, không dùng tay trần để bắt, giết, miết.
- Rửa vùng tiếp xúc bằng nước sạch và xà phòng, sau đó dùng thuốc sát trùng nhẹ.
- Khi thương tổn đã phỏng rộp, tùy vào mức độ tổn thương mà bác sĩ chỉ định thuốc phù hợp:
Nếu nhẹ: Chỉ cần sát trùng, bệnh tự giới hạn.
Nếu bệnh trung bình và nặng: Bôi thuốc dịu da, corticosteroid bôi, uống kháng Histamin, uống kháng sinh khi có dấu hiệu bội nhiễm.
Thuốc bôi tại chỗ, tùy thuộc vào mức độ bệnh, giai đoạn bệnh mà bác sĩ chỉ định thuốc cũng như dạng bào chế cho phù hợp: Thuốc dạng dung dịch hoặc thuốc dạng cream có chứa corticosteroid, kháng sinh hoặc phối hợp cả hai.
Thuốc toàn thân: Giảm ngứa, giảm đau, hoặc kháng sinh khi có dấu hiệu bội nhiễm.
Tuyệt đối không tự ý bôi đắp các loại tự chế, ví dụ: nhai gạo nếp, đậu xanh, kem đánh răng hoặc một số loại lá cây… làm bệnh nặng thêm và bội nhiễm.
Khi nào cần đi khám?
Tổn thương do kiến ba khoang.
Nếu thương tổn nhẹ, chỉ là những vệt đỏ khu trú, xử trí ban đầu tốt, khoảng 2-3 ngày bệnh đỡ.
Nếu thương tổn nặng, lan rộng, đặc biệt ở những vị trí quanh mắt, hoặc có biểu hiện bội nhiễm nên đưa trẻ đến cơ sở y tế, tốt nhất là khám chuyên khoa da liễu.
Tại bệnh viện, bệnh nhân sẽ được xét nghiệm và chẩn đoán. Hầu hết không cần thiết phải làm xét nghiệm trừ một số trường hợp đặc biệt.
Thông thường, bác sĩ chuyên khoa Da liễu nhận diện thương tổn đặc trưng để chẩn đoán bệnh.
Một số rất ít cần nhập viện, chỉ khi thương tổn lây lan diện rộng, ảnh hưởng đến chức năng các hốc tự nhiên, bội nhiễm nhiều kèm theo sốt…
Cách phòng tránh bệnh viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang
Mọi người nên nhận biết loại côn trùng kiến ba khoang để tránh tiếp xúc, hoặc biết xử trí ban đầu.
Đề phòng kiến ba khoang bay vào nhà (hạn chế mở cửa nhiều, đặc biệt là nhà gần cánh đồng, nhiều cây cối, gần bóng đèn cao áp); Tránh đứng dưới bóng đèn sáng nơi công cộng, tắt bớt ánh sáng không cần thiết; Quần áo, khăn mặt phải giũ mạnh trước khi dung, phơi quần áo trẻ không lộn phơi mặt tiếp xúc với da ra ngoài; Không dùng tay trần để bắt giết miết kiến ba khoang.
Rửa ngay bằng nước sạch và xà phòng hoặc nước muối loãng khi thấy rát ngứa ở một vùng da.
Cách chăm sóc người bị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang
- Cần được tắm gội hằng ngày, tránh quệt từ thương tổn sang vùng da lành của trẻ hoặc da người chăm sóc. Nên cho trẻ mặc quần áo dài mỏng, chất liệu thấm, mát.
- Chế độ ăn uống bình thường, không kiêng bất kì loại thức ăn nào.
- Thương tổn nhiều, lan rộng, nên cho trẻ nghỉ học để kiểm soát bệnh và tránh lây cho trẻ khác.
Diệu Thu
