Với những người dân miền Tây sông nước, đặc biệt là các tỉnh Đồng Bằng Sông Cửu Long, ngó lục bình không phải là một loại rau xa lạ. Đây vốn là phần thân của cây lục bình (cây bèo nổi, bèo Tây…) - loài thủy sinh hoang dại mọc khắp nơi trên các ao hồ, sông rạch ở đồng bằng sông Cửu Long. Vào hè, những đám lục bình màu xanh thẫm, bên trên có những hoa tim tím như đuôi chú chim công xòe lềnh bềnh trôi đặc trên dòng sông.
Lục bình chính là cây bèo tây mọc hoang dại ở đồng bằng sông Cửu Long
Từ lâu đời, loại cây này đã được tận dụng phần thân cây làm thức ăn gia súc hay làm phân bón. Thân cây lục bình phơi khô được dùng làm mặt hàng thủ công mỹ nghệ như thảm, giỏ, hoa khô… xuất khẩu. Phần rễ cắt phơi khô cho vào túi đợi mùa mưa đến dùng để bó cây, chiết cành. Ngoài ra, phần ngó lục bình dùng chế biến các món ăn trong gia đình.
“Ngày xưa, lục bình mọc rất nhiều ở ngoài sông, kênh mương… chỉ cần một buổi chèo ghe hái là được một rổ ngó lục bình đầy ắp. Thời đó nghèo khó, thịt cá không có tiền để mua, chứ riêng ngó lục bình thì không bao giờ thiếu. Mẹ làm đủ món từ ngó lục bình, trong đó gỏi ngó lục bình là “hảo hạng" nhất. Mẹ nói lục bình là loại rau sạch, thuộc nhóm thức ăn xanh giàu vitamin, làm gỏi ăn càng hợp vì còn có độ giòn”, chị Nguyễn Thị Thuý Vy (TP.HCM) chia sẻ.
Theo chị Vy, gỏi lục bình giờ đây được trộn cùng tôm và thịt luộc chín, ốc hoặc cá khô sặc…, thành món ăn sang chảnh. Còn ngày xưa nghèo khó chỉ trộn chung với đậu phộng và rau răm là đã có một món ăn dân dã quen thuộc, đậm đà. Ngoài ra, cọng non lục bình vốn được để ăn sống chấm nước mắm kho, cá kho, nhúng lẩu mắm hay xào thịt bò. Nếu “kỳ công" hơn, nhiều người còn đem ngó lục bình muối dưa chua, xào thịt hoặc tép.
Người dân hái lục bình ở ao hồ
Ngó lục bình từ lâu đã gắn với những bữa cơm dân dã thời nghèo khó
“Chỉ nhắc tới thôi là tôi nhớ tới hương vị ngày xưa mê mẩn, nhớ mẹ với những món ăn quen thuộc. Giờ đây tìm ngó lục bình khá khó, thi thoảng có dịp mua được ngó lục bình tôi đều tranh thủ làm các món ăn. Bây giờ đủ đầy, thí dụ như làm gỏi cũng có nhiều nguyên liệu hơn nhưng vị chát chát của ngó lục bình không bao giờ thay đổi", chị Vy bộc bạch.
Khi mua được ngó lục bình, chi thường hay làm gỏi lục bình ốc gạo. “Món này làm cũng dễ và nhanh. Gọt bỏ vỏ ngoài ngó lục bình và dùng bàn bào bào thành miếng mỏng sau đó ngâm nước có pha một ít phèn và nước cốt chanh khoảng 5 phút để ngó lục bình không sẫm màu và có độ giòn. Sau đó vớt ra xả sạch, để ráo.
Ốc gạo luộc chín lấy ruột, thịt ba rọi luộc chín xắt miếng mỏng, để riêng mỗi thứ ra đĩa. Cuối cùng, cho các nguyên liệu đã sơ chế trên vào dĩa trộn đều cùng các gia vị rau răm, chanh đường, ớt, nước mắm, đậu phộng rang giã giập nêm nếm lần cuối, và làm thêm chén nước mắm chua ngọt”, chị Vy kể.
Món ngon từ rau ngó lục bình.
Đúng như lời chị Vy chia sẻ, hiện tại tìm ngó lục bình không còn dễ như xưa, đặc biệt là ở thành phố. Thi thoảng trên đường phố có xe đẩy, gánh hàng rong… bán món ăn đặc sản này. Còn lại nếu muốn tìm mua, thường phải tìm đến các cửa hàng đặc sản, hoặc dặn các cô bán rau ngoài chợ, nhờ thương lái hoặc đến chợ đầu mối tìm mới có. Đặc biệt, giá cả của loại “rau nhà nghèo" này giờ đây vô cùng đắt đỏ.
Dưa ngó lục bình 150.000 đồng/kg trên một sàn TMĐT.
Ngó lục bình xuất hiện trong thực đơn nhà hàng như một món đặc sản.
Theo khảo sát, trên chợ mạng và các sàn thương mại điện tử, ngó lục bình được đóng túi zip, bán với giá lên tới 90.000 đồng/kg. Ngoài ra, có nhiều địa chỉ bán đặc sản dưa ngó lục bình, 150.000 đồng/kg và rất đắt khách. Nhiều nhà hàng còn đưa các món ngon từ ngó lục bình vào thực đơn, vừa ngon vừa dân dã khiến thực khách mê mẩn mỗi khi đặt chân đến miền Tây sông nước.
Chị Nguyễn Thị Ngần (Long An) thường xuyên cung cấp ra thị trường món ngó lục bình muối chua cho biết, loại ngó lục bình muối chua này là do gia đình chị tự làm hết, bao gồm cả công đoạn ra sông hái lục bình. “Sau khi mình làm thử để ăn và đăng lên mạng bán cho bạn bè xung quanh, bất ngờ là rất nhiều khách hàng đặt mua. Có thể nói, ngó lục bình giờ đây là đặc sản, mình bán vài chục hộp mỗi ngày, còn không đủ hàng bán cho khách”, chị Ngần chia sẻ.
Dưa ngó lục bình là đặc sản nổi tiếng ở miền Tây
Đặc biệt, thi thoảng hái được nhiều ngó lục bình, chị Ngần có đổ sỉ cho các thương lái để xuất bán tại các thành phố lớn. “Hái đến đâu hết hàng đến đó, ngó lục bình đắt khách không bao giờ lo ế”, chị Ngần cho hay.
