(Người hỏi: Đặng Phước, Quảng Ninh)
Trả lời:
Cảm ơn Quý độc giả đã gửi câu hỏi đến Tòa soạn Phụ nữ & Pháp luật. Đối với các yêu cầu tư vấn của Quý độc giả, sau khi nghiên cứu các quy định pháp luật liên quan, chúng tôi có một số trao đổi như sau:
[1]. Theo như trao đổi, bố mẹ bạn qua đời không để lại di chúc nên việc phân chia di sản thừa kế sẽ thực hiện theo quy định của pháp luật. Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.
Căn cứ theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về người thừa kế theo pháp luật như sau:
“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”
Như vậy, bạn cùng 02 người anh là những người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất của ba mẹ, mỗi người được hưởng 01 kỷ phần thừa kế bằng nhau. Người anh thứ hai tuy đã bỏ nhà đi hơn 24 năm, không rõ tin tức cũng không biết là còn sống hay đã chết nhưng về mặt pháp lý thì anh ấy vẫn là người thừa kế và có quyền thừa kế phần di sản mà bố mẹ để lại.
[2]. Để nhận di sản thừa kế này, những người đồng thừa kế phải tiến hành công chứng văn bản khai nhận di sản tại tổ chức hành nghề công chứng theo khoản 2 Điều 57 Luật công chứng 2014:
“Trường hợp di sản là quyền sử dụng đất hoặc tài sản pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản của người để lại di sản đó.
Trường hợp thừa kế theo pháp luật, thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế. Trường hợp thừa kế theo di chúc, trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có bản sao di chúc.”
Việc khai nhận di sản thừa kế được tiến hành khi có mặt của tất cả các đồng thừa kế và các đồng thừa kế phải ký vào văn bản thỏa thuận phân chia di sản. Trong trường hợp của bạn, do anh bạn đã bỏ nhà đi hơn 20 năm không rõ còn sống hay đã chết và cũng không có mặt tại địa phương nên việc khai nhận di sản thừa kế là chưa thể thực hiện được.
[3]. Do vậy để khai nhận di sản thừa kế trong trường hợp này, trước hết cần phải thực hiện thủ tục yêu cầu Tòa án tuyên bố người anh trai đã chết theo quy định tại Khoản 1 Điều 71 Bộ luật Dân sự 2015:
“Người có quyền, lợi ích liên quan có thể yêu cầu Tòa án ra quyết định tuyên bố một người là đã chết trong trường hợp sau đây:
a) Sau 03 năm, kể từ ngày quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án có hiệu lực pháp luật mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống;
b) Biệt tích trong chiến tranh sau 05 năm, kể từ ngày chiến tranh kết thúc mà vẫn không có tin tức xác thực là còn sống;
c) Bị tai nạn hoặc thảm họa, thiên tai mà sau 02 năm, kể từ ngày tai nạn hoặc thảm hoạ, thiên tai đó chấm dứt vẫn không có tin tức xác thực là còn sống, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;
d) Biệt tích 05 năm liền trở lên và không có tin tức xác thực là còn sống; thời hạn này được tính theo quy định tại khoản 1 Điều 68 của Bộ luật này.”
Sau khi Tòa án có quyết định có hiệu lực tuyên bố người anh trai là đã chết thì quan hệ về hôn nhân, gia đình và các quan hệ nhân thân khác của người anh trai được giải quyết như đối với người đã chết và những người thừa kế còn lại có thể tiến hành thủ tục khai nhận di sản thừa kế của ba mẹ để lại.
