XEM VIDEO: Quế Trân khóc nhớ đến cha Thanh Tòng.
NSND Thanh Tòng – từ “thần đồng” sân khấu đến “thống soái” cải lương tuồng cổ
Trong làng nghệ thuật cải lương, có những nghệ sĩ "con nhà nòi" sinh ra để đứng trên sân khấu. Họ lớn lên trong ánh đèn sân khấu, ngủ sau cánh gà và học thuộc từng câu vọng cổ từ khi chưa biết đánh vần. NSND Quế Trân chính là một điển hình như vậy – một “tiểu thư sân khấu” sinh ra trong gia đình nghệ thuật gốc rễ 4 đời làm nghề, là con gái của cố NSND Thanh Tòng – người được mệnh danh là "Vua cải lương Hồ quảng".
Nói về người cha của mình, Quế Trân luôn dành hai chữ “tự hào”. Không chỉ là một nghệ sĩ lớn, NSND Thanh Tòng còn là cây đại thụ của cải lương Hồ Quảng – người giữ lửa và truyền lửa cho nhiều thế hệ diễn viên sau này. Nhưng với cô, ông trước hết là người cha gần gũi, luôn có mặt phía sau cánh gà mỗi đêm diễn, dõi theo từng bước đi của con gái trên sân khấu.
Cố NSND Thanh Tòng là tên tuổi đình đám làng cải lương.
NSND Thanh Tòng, tên thật là Nguyễn Thanh Tòng, sinh năm 1948 tại Sài Gòn, là đời thứ tư trong đại gia đình Bầu Thắng – Minh Tơ, cái nôi trứ danh của nghệ thuật hát bội và cải lương tuồng cổ phía Nam. Ngay từ khi 3 tuổi, ông đã được đưa lên sân khấu, và đến 6 tuổi đã diễn vai trong vở San Hậu. 10 tuổi, ông vào vai Lữ Bố trong đoàn Đồng ấu Minh Tơ – màn trình diễn khiến báo chí thời bấy giờ gọi ông là “thần đồng sân khấu”.
Không dừng lại ở diễn xuất, Thanh Tòng còn là một đạo diễn, tác giả, soạn giả tài hoa. Ông là người hiếm hoi dàn dựng cải lương tuồng cổ thành những vở diễn đậm chất sử thi nhưng không khô khan, mà lại tràn đầy cảm xúc và tính giải trí. Các vở Má hồng soi kiếm bạc, Tô Hiến Thành xử án, Câu thơ yên ngựa, Ngọn lửa Thăng Long... do ông dàn dựng đã ghi dấu trong lòng khán giả nhiều thế hệ.
Nam nghệ sĩ lúc sinh thời xuất hiện trong một sự kiện cùng con gái - Quế Trân.
Không chỉ làm nghề giỏi, ông còn có một tầm nhìn rõ ràng về việc gìn giữ và truyền nghề. Trong một cuộc phỏng vấn, ông từng chia sẻ niềm lo ngại về sự mai một của cải lương tuồng cổ, và nói rằng "nếu không dốc tâm truyền nghề, thì e rằng mai này chẳng còn ai giữ được bản sắc". Cả cuộc đời ông là một cuộc rong ruổi, đi khắp các tỉnh miền Tây, miền Trung để diễn, dạy, truyền nghề. Ông cũng chính là người “giữ lửa” cho các con cháu trong gia tộc Minh Tơ như Kim Tử Long, Quế Trân, Trinh Trinh, Bình Tinh… – trở thành những cái tên sáng giá.
Năm 2007, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân – phần thưởng cao quý cho một đời nghệ sĩ hiến dâng. Khi ông qua đời năm 2016, nhiều nghệ sĩ gọi đó là “mất mát không thể lấp đầy” với cải lương tuồng cổ Việt Nam.
Ông đã giúp các con cháu trở thành những cái tên sáng giá.
NSND trẻ nhất làng cải lương và tình cảm sâu nặng với người cha vĩ đại
Cố NSND Thanh Tòng có người bạn đời chung thủy là bà Ngọc Nhung – người phụ nữ không phải là nghệ sĩ, nhưng luôn là “khán giả trọn đời” của chồng. Theo chia sẻ trên báo chí, bà Ngọc Nhung từng nói: “Tôi không biết gì về cải lương cả. Nhưng từ khi yêu ông ấy, tôi tập xem, rồi mê lúc nào không hay”. Dù không đứng trên sân khấu, bà chính là điểm tựa thầm lặng để NSND Thanh Tòng vững vàng trên hành trình gìn giữ nghệ thuật dân tộc.
Là con gái của NSND Thanh Tòng, NSND Quế Trân sinh năm 1981 và là hậu duệ đời thứ 5 của gia tộc Bầu Thắng – Minh Tơ. Từ nhỏ, cô đã theo cha rong ruổi khắp các đoàn hát, thấm nhuần từng điệu lý, bài bản đến câu vọng cổ. Cô bắt đầu bước lên sân khấu từ năm 8 tuổi và nhanh chóng khẳng định tài năng với nhiều vai diễn ấn tượng.
Ái nữ nhà NSND Thanh Tòng ảnh hưởng sâu sắc từ cha.
Cô từng kể rằng mỗi lần được giao vai, cha thường không khen chê nhiều, chỉ lặng lẽ hướng dẫn, nhấn từng chữ, từng câu vọng cổ. Nhưng đến khi cô thi giải Trần Hữu Trang năm 18 tuổi và giành Huy chương Vàng, ông đã khóc giữa rạp hát Hòa Bình. “Tôi mừng lắm vì không làm hổ danh cha”, cô kể trong xúc động.
Kể từ đó, Quế Trân trở thành một gương mặt quen thuộc với khán giả yêu cải lương, đặc biệt là dòng tuồng cổ Hồ Quảng. Cô hoạt động bền bỉ, không scandal, không ồn ào đời tư, chỉ âm thầm học nghề, diễn vai và giữ đúng lời dạy của cha: “Làm nghệ sĩ là phải sạch, cả ngoài đời lẫn trên sân khấu”.
Quế Trân luôn nhớ lời cha dặn để "sạch" cả sân khấu lẫn ngoài đời.
Năm 2016, khi NSND Thanh Tòng qua đời, Quế Trân rơi vào khủng hoảng. Đó cũng là năm cô vừa hoàn thành vai trò giám khảo chương trình Chuông vàng vọng cổ. “Tôi hụt hẫng rất nhiều và không muốn đi hát”, cô nghẹn ngào chia sẻ với báo chí.
Nhưng rồi với sự động viên từ mẹ và các nghệ sĩ thân thiết, cô trở lại. Cô vẫn đi hát đều, vẫn xuất hiện trong các chương trình nghệ thuật truyền thống, vẫn về miền Tây hát giữa sân đình, sân chùa – nơi mà cha cô từng mang cải lương đến với bà con nông dân.
Năm 2023, ở tuổi 42, Quế Trân được phong tặng danh hiệu NSND. Cô là nữ nghệ sĩ cải lương trẻ nhất nhận danh hiệu này. Trong lễ vinh danh, cô đã khóc khi nhắc đến cha: “Giá như hôm nay cha còn sống để chứng kiến giây phút này thì chắc ông sẽ vui lắm...”
Nữ nghệ sĩ vẫn độc thân ở tuổi ngoại tứ tuần.
Dù sự nghiệp thăng hoa và nhận được nhiều tình cảm của khán giả, nhưng đến nay, NSND Quế Trân vẫn sống độc thân. Ở tuổi ngoài 40, cô vẫn giữ được vẻ điềm đạm, nhẹ nhàng và kín tiếng, đặc biệt là trong chuyện tình cảm. Không ít lần, truyền thông và người hâm mộ bày tỏ sự quan tâm về chuyện chồng con, nhưng cô luôn mỉm cười từ tốn. Trả lời báo chí, Quế Trân từng chia sẻ rằng: “Hiện tại tôi sống bình an, hài lòng với công việc, gia đình. Tôi không thấy áp lực phải lập gia đình cho bằng ai”.
Với cô, cuộc sống hiện tại – được làm nghề, được gần mẹ, được tiếp tục con đường mà cha để lại – chính là niềm hạnh phúc lớn. Cô không phủ nhận rằng cũng từng có những mối quan hệ tình cảm, nhưng rồi duyên không thành, nên chọn cách sống nhẹ nhàng, tập trung trọn vẹn cho nghệ thuật.
