5 năm trước, chị A. (45 tuổi, Hà Nội) được chẩn đoán mắc trầm cảm nặng. Người phụ nữ từng nhiều lần tìm cách tự sát nhưng không thành (uống thuốc sâu, uống thuốc tân dược quá liều,…) Sau thời gian điều trị ở Bệnh viện tâm thần ban ngày Mai Hương, tình trạng của chị A. đỡ hơn. Nhiều năm liền, chị đều đặn uống thuốc điều trị trầm cảm và giữ được sức khỏe tâm thần ổn định.
Thời gian gần đây, chị A. mắc Covid-19. Dù vẫn duy trì uống thuốc, nhưng sau khỏi Covid-19, bệnh trầm cảm của người phụ nữ đột ngột nặng hơn.
Chị A.không thể làm chủ cảm xúc, luôn căng thẳng, khó chịu, cáu kỉnh vô cớ, đôi khi khóc ầm ĩ, rồi lại thấy bản thân có lỗi, vô dụng, là gánh nặng cho mọi người. Dần dần, chị tuyệt vọng, bế tắc, đau khổ, có suy nghĩ tiêu cực. Chị bắt đầu nghĩ cách làm thế nào để tự giết mình, không muốn tồn tại nữa. Cái chết là lối thoát duy nhất mà người phụ nữ nghĩ đến.
TS.BS Trần Thị Hồng Thu, Phó giám đốc Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương cho biết trường hợp bệnh nhân A. là tình huống cấp cứu trong chuyên khoa tâm thần. Do vậy, bệnh nhân được chỉ định nhập viện, theo dõi sát sao 24/24 để tránh nguy cơ tử vong. Các bác sĩ đã tăng liều thuốc điều trị trầm cảm, kết hợp thuốc giải lo âu mạnh, giúp chị qua được cơn bệnh cấp tính. Hiện tình trạng người bệnh đã ổn định dần.
TS Thu nhận định, việc mắc Covid-19 có thể là yếu tố thúc đẩy bệnh trầm cảm của người phụ nữ chuyển nặng.
TS cho biết, thời gian gần đây, tỷ lệ bệnh nhân có rối loạn lo âu, trầm cảm bị tăng nặng tình trạng sau khi khỏi Covid-19 đang tăng lên rất nhiều. Có trường hợp trước đó chỉ lo âu nhẹ, tự điều chỉnh, thích nghi được thì nay buộc phải dùng thuốc. Có trường hợp nhiều năm điều trị ngoại trú, nay phải nhập viện theo dõi.
“Rất nhiều người gặp vấn đề stress sau khi mắc Covid-19, trong đó có cả bệnh nhân tâm thần. Stress kéo dài là điều kiện thuận lợi cho các bệnh về tâm thần như trầm cảm, lo âu xuất hiện và nếu đã có sẵn bệnh thì sẽ dễ dàng trở nặng hơn. Thực tế, nhiều bệnh nhân vẫn uống thuốc đều đặn nhưng bệnh nặng lên sau khỏi Covid-19 nên chúng tôi phải tăng liều hoặc điều chỉnh cho thêm thuốc”, TS Thu thông tin.
TS khuyến cáo gia đình các bệnh nhân có rối loạn lo âu, trầm cảm cần quan tâm, để ý tới người bệnh; nếu thấy các dấu hiệu bệnh nặng hơn sau mắc Covid-19 cần đưa tới bệnh viện để bác sĩ thăm khám, đưa ra hướng điều trị hợp lý.
Các thống kê cho thấy, tỷ lệ người gặp các vấn đề stress, lo âu, trầm cảm chiếm tới khoảng 1/4 dân số. Biểu hiện có thể nặng, có thể nhẹ, có thể rõ rệt, cũng có thể là mơ hồ. Theo TS Thu, nếu các triệu chứng rối loạn về sức khỏe tâm thần kéo dài từ 2 tuần trở lên hoặc ảnh hưởng quá nhiều đến khả năng duy trì công việc hàng ngày, bạn nên đi khám để được theo dõi chuyên khoa và điều trị sớm. Trường hợp chỉ bị rối loạn nhẹ, bạn có thể tự điều chỉnh tâm lý để vượt qua.
Hiện có rất nhiều bảng hỏi để xác định tình trạng lo âu, trầm cảm đã được đăng tải trên các website, mạng xã hội. Trong đó, có bộ câu hỏi từ các đơn vị uy tín như Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai. Người dân có thể tự sàng lọc tình trạng sức khỏe tâm thần của mình qua các bộ câu hỏi này.
Để phòng ngừa các rối loạn sức khỏe tâm thần, nhất là trong giai đoạn dịch Covid-19 vẫn đang tiếp diễn dễ gây stress, TS.BS Trần Thị Hồng Thu khuyến cáo người dân cần chăm sóc cho sức khỏe tâm thần của bản thân. Nên biết cách để cân đối công việc với thư giãn, có kế hoạch sắp xếp công việc ưu tiên số một, số hai, số ba, tránh quá tải. Ngược lại, nếu để tình trạng quá nhàn rỗi cũng không tốt. Cần điều chỉnh để không rơi vào tâm trạng quá căng thẳng, có thể thư giãn bằng cách tập hít thở sâu hay tập yoga.
“Sức khỏe tinh thần sẽ có được khi chúng ta biết cách duy trì các mối quan hệ, giải quyết khó khăn trong cuộc sống mà vẫn giữ được cân bằng tinh thần. Nói chung, bạn nên cố gắng thích nghi tốt với mọi hoàn cảnh, nhất là những hoàn cảnh không thể chủ động, những hoàn cảnh khách quan không mong muốn, những nghịch cảnh thì mới có thể giữ sức khỏe tâm thần tốt”, TS Thu nhấn mạnh.
TS cũng đưa ra cảnh báo, khi đã có các rối loạn nặng về tâm thần, có lo âu, trầm cảm, nếu không điều trị chuyên khoa mà chỉ sử dụng các thuốc bổ não, tăng cường miễn dịch, tăng thể lực… sẽ không có giá trị, không hiệu quả. Bởi vậy, người dân tốt nhất nên đi khám để được bác sĩ tư vấn, tránh tự điều trị có thể dẫn tới những hệ lụy rất nguy hiểm.
