Tiềm năng việc làm mới từ chuyển đổi năng lượng

Trên thế giới, nhiều quốc gia đã và đang thực hiện các dự án năng lượng tái tạo, góp phần nâng cao chất lượng môi trường và phát triển kinh tế bền vững.

Theo Báo cáo hằng năm về năng lượng tái tạo và việc làm năm 2022 được Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế (IRENA) phối hợp Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) thực hiện, số lượng việc làm trên toàn thế giới trong lĩnh vực năng lượng tái tạo đã đạt 12,7 triệu vào năm 2021, tiếp nối đà tăng trưởng mạnh mẽ trong 10 năm qua.

Có thể nói, cơ hội việc làm từ tiến trình chuyển đổi các hệ thống năng lượng cũ sang năng lượng tái tạo thế hệ mới có thể giúp thế giới cân bằng lợi ích giữa các mục tiêu môi trường và phát triển kinh tế - xã hội.

Theo báo cáo trên, năng lượng mặt trời hiện là lĩnh vực phát triển nhanh nhất, tạo ra 4,3 triệu việc làm trong năm 2021 và chiếm hơn 1/3 lực lượng lao động toàn cầu trong lĩnh vực năng lượng tái tạo. Báo cáo chỉ ra, ngày càng nhiều quốc gia đang hưởng lợi từ những việc làm được tạo ra trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Trong khi đó, châu Âu hiện chiếm khoảng 40% sản lượng điện gió toàn cầu và là nhà xuất khẩu thiết bị điện gió lớn nhất, đồng thời, khu vực này cũng đang cố gắng phục hồi ngành sản xuất điện mặt trời. Đức là một trong những quốc gia tiên phong trong việc phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là trong lĩnh vực điện gió và năng lượng mặt trời. Chương trình chuyển đổi năng lượng của Đức đã tạo ra một lượng việc làm mới rất lớn. Nhiều công ty lớn tại nước này không chỉ là những nhà sản xuất thiết bị điện gió mà còn tạo ra hàng nghìn cơ hội việc làm trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển, sản xuất, lắp đặt và bảo trì hệ thống năng lượng gió.

Trung Quốc là nhà sản xuất và lắp đặt các tấm pin mặt trời hàng đầu tạo ra ngày càng nhiều việc làm trong lĩnh vực năng lượng gió ngoài khơi. Trong khi đó, các quốc gia Đông Nam Á đang dần trở thành các trung tâm sản xuất điện mặt trời và nhiên liệu sinh học quy mô lớn.

Ấn Độ là một trong những quốc gia đi đầu trong việc phát triển năng lượng mặt trời. Với mục tiêu đạt 175 GW năng lượng tái tạo vào năm 2022, Ấn Độ đã triển khai hàng loạt các dự án năng lượng mặt trời lớn. Các dự án này không chỉ giúp giảm chi phí năng lượng mà còn tạo ra hàng triệu công ăn việc làm.

Ở châu Mỹ, Mexico đang nổi lên là nhà cung cấp cánh tua-bin gió hàng đầu thế giới, Brazil là nhà tuyển dụng lao động lớn trong lĩnh vực nhiên liệu sinh học và cũng đang tạo thêm nhiều việc làm liên quan lắp đặt điện gió và năng lượng mặt trời.

Tại Mỹ, các bang như California và Texas dẫn đầu trong việc phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và mặt trời. Dự án năng lượng gió ở Texas đã tạo ra hàng nghìn việc làm trong các ngành sản xuất, lắp đặt và bảo trì. Bên cạnh đó, việc phát triển các trang trại điện mặt trời tại California cũng đã thúc đẩy việc làm cho hàng nghìn người lao động trong ngành xây dựng, kỹ thuật và quản lý.

Trong báo cáo, Tổng Giám đốc ILO Guy Ryder cho rằng, bên cạnh những con số thống kê ấn tượng về số lượng việc làm được tạo ra, thì chất lượng việc làm và điều kiện làm việc trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo cũng cần được chú trọng. Nổi bật là tỷ lệ việc làm dành cho nữ giới ngày càng tăng.

Năng lượng tái tạo tại Việt Nam đã ghi nhận những bước tiến đáng kể nhờ cơ chế, chính sách khuyến khích của Nhà nước. Nghị quyết số 55-NQ/TW, ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị “về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, đã xác định các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp về chuyển dịch năng lượng thời gian tới.

Quyết định số 1658/QĐ-TTg, ngày 1/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn năm 2050, cũng đặt ra các mục tiêu phát triển nền kinh tế xanh đến năm 2030 và năm 2050.

Đặc biệt, nước ta có định hướng rất rõ trong chuyển dịch năng lượng xanh và đặt mục tiêu thực hiện thành công chuyển đổi năng lượng, đảm bảo an ninh năng lượng và góp phần quan trọng đáp ứng mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Tháng 11/2024, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Điện lực, đây là cơ sở pháp lý để Việt Nam từng bước chuyển dịch năng lượng theo hướng xanh và bền vững hơn.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã đẩy mạnh việc phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió. Các dự án điện gió tại các tỉnh ven biển như Bình Thuận, Ninh Thuận và Phú Yên đã thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Điển hình là dự án điện gió Trung Nam tại Ninh Thuận được khánh thành vào năm 2021, đã tạo ra hàng nghìn việc làm cho người dân địa phương, từ công nhân xây dựng, kỹ sư cho đến các nhân viên vận hành và bảo trì các trạm điện gió.

Bên cạnh đó, các dự án điện gió còn thúc đẩy phát triển các ngành sản xuất và cung cấp thiết bị điện gió, tạo ra cơ hội việc làm cho hàng nghìn lao động có tay nghề cao. Những công việc này không chỉ giúp cải thiện thu nhập cho người dân mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống tại các khu vực nông thôn.

Như vậy, chuyển đổi năng lượng không chỉ giúp Việt Nam giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch mà còn góp phần lớn vào việc cải thiện cơ hội việc làm cho người dân. Thực tế, các dự án năng lượng tái tạo đã tạo ra lượng việc làm lớn không chỉ trong sản xuất và lắp đặt mà còn trong nghiên cứu, phát triển công nghệ và quản lý hệ thống. Đây là một hướng đi không chỉ thúc đẩy kinh tế mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội.