Lá thạch găng thường có màu xanh sẫm, phiến lá mỏng, mặt lá hơi nhám, khi vò hoặc nấu lên sẽ tiết ra chất keo tự nhiên giúp đông lại thành thạch. Cây thạch găng thuộc nhóm thân thảo, mọc bò hoặc leo thấp, sinh trưởng khỏe, dễ thích nghi với điều kiện tự nhiên.
Ở Việt Nam, thạch găng phân bố chủ yếu tại các tỉnh miền núi phía Bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang… Đây là vùng có khí hậu mát mẻ, đất đai phù hợp nên cây phát triển tốt, lá cho chất lượng keo cao. Hiện nay, ngoài mọc hoang ở bờ rào và bãi đất trống, thạch găng còn được trồng để làm nguyên liệu chế biến thạch đen truyền thống.
Lá thạch găng có vị thanh, hơi đắng nhẹ và mùi thơm dịu đặc trưng. Khi chế biến thành thạch, vị đắng gần như biến mất, chỉ còn lại cảm giác mát, mềm, dễ ăn. Chính hương vị tự nhiên, không gắt, không ngọt gắt này đã giúp thạch găng trở thành món ăn giải nhiệt quen thuộc và được ưa chuộng ở nhiều vùng.
Khi thu hái, lá găng được mang về phơi khô rồi đập nhẹ cành để tách lá. Công đoạn nhặt lá khá tỉ mỉ vì phải loại bỏ hoàn toàn gai găng, nếu không rất dễ bị gai đâm vào tay khi vò. Sau khi được làm sạch, lá găng khô được cất giữ cẩn thận để dùng dần, chế biến thành thạch mát lành cho cả gia đình.
Trên thị trường, ngoài lá tươi và lá khô còn có bột thạch găng với giá 100.000-150.000 đồng/kg. Bột thạch găng được chế biến và sử dụng theo cách rất đơn giản, không cần đun nấu cầu kỳ. Trước hết, cho bột găng vào túi vải, ngâm với nước cho bột nở đều. Sau khoảng 5 phút, chắt bỏ phần nước ngâm đầu để loại bỏ tạp chất.
Tiếp theo, đặt túi bột vào một chậu nước sôi để nguội, vò nhẹ tay theo tỷ lệ khoảng 100g bột thạch găng với 4 lít nước. Trong quá trình vò, nước sẽ dần chuyển sang màu xanh đặc trưng và trở nên sánh lại – đó là dấu hiệu thạch đã đạt. Cuối cùng, để thạch ở nhiệt độ thường khoảng hơn một giờ hoặc cho vào ngăn mát tủ lạnh để thạch đông lại. Khi thưởng thức, chỉ cần thêm đường và đá tùy khẩu vị là có ngay món thạch găng mát lành, giải nhiệt.
Bên cạnh hương vị lạ, mát lành, lá thạch găng còn được đánh giá cao về giá trị sức khỏe. Nhờ chứa chất nhầy tự nhiên giàu chất xơ hòa tan cùng nhiều vitamin và axit amin, lá thạch găng giúp thanh nhiệt, giải độc, làm mát cơ thể, hỗ trợ tiêu hóa và cải thiện tình trạng táo bón. Đồng thời, thạch găng ít calo, tạo cảm giác no nhẹ nên phù hợp với người muốn kiểm soát cân nặng, hạn chế ăn vặt. Việc sử dụng thạch găng đúng cách còn góp phần nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh, tươi trẻ, nhất là trong những ngày nắng nóng.
Những tác dụng của lá găng với sức khoẻ
Giúp giải nhiệt, thanh lọc cơ thể
Thạch găng đặc biệt phù hợp với những người hay bị nóng trong, nhiệt miệng. Việc sử dụng thạch găng thường xuyên giúp cơ thể hạ nhiệt, hỗ trợ đào thải độc tố và mang lại cảm giác thanh mát, dễ chịu từ bên trong.
Hỗ trợ hệ tiêu hóa
Chất nhầy tự nhiên tiết ra từ lá găng là dạng chất xơ hòa tan có lợi cho đường ruột, nhất là ruột già. Chúng giúp kích thích nhu động ruột, hỗ trợ đại tiện và cải thiện tình trạng táo bón. Theo kinh nghiệm dân gian, lá, thân hoặc rễ cây găng còn được dùng để làm dịu các rối loạn tiêu hóa, tuy nhiên khi áp dụng với mục đích chữa bệnh vẫn nên tham khảo ý kiến chuyên môn.
Hỗ trợ điều chỉnh cân nặng
So với nhiều món tráng miệng khác, thạch găng không ngọt, ít năng lượng và mang lại cảm giác mát lành tự nhiên. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những người muốn giữ dáng, giảm cân nhưng vẫn có thể ăn vặt mà không phải lo lắng đến vấn đề tăng cân.
Giảm cảm giác đói, hạn chế ăn vặt
Thạch găng chứa nhiều vitamin và dưỡng chất có lợi nhưng lại rất ít calo. Nhờ đó, món thạch này giúp tạo cảm giác no nhẹ, hỗ trợ kiểm soát cơn đói hiệu quả mà không gây tăng cân. Sử dụng thạch găng như món ăn phụ hay ăn nhẹ còn giúp hạn chế thói quen ăn vặt kém lành mạnh.
Góp phần làm đẹp da
Không chỉ tốt cho sức khỏe, thạch găng còn mang lại lợi ích cho làn da nhờ chứa các axit amin tự nhiên và vitamin. Những dưỡng chất này hỗ trợ tái tạo tế bào da, duy trì độ đàn hồi và làm chậm các dấu hiệu lão hóa. Ăn thạch găng với lượng hợp lý giúp làn da trở nên tươi tắn, khỏe khoắn hơn.
