Hệ miễn dịch là gì?
Một con muỗi đậu trên tay bạn và bắt đầu hút máu. Bạn thậm chí không biết nó ở đó nếu không có vết sưng đỏ xuất hiện, kèm theo một cơn ngứa. Chỗ sưng gây khó chịu, nhưng đó là một dấu hiệu quan trọng cho thấy bạn đang được hệ miễn dịch bảo vệ. Hệ miễn dịch là cơ quan bảo vệ chính của cơ thể, chống lại sự nhiễm khuẩn, ốm đau và bệnh tật.
Hệ thống này là một mạng lưới các tế bào, mô và các cơ quan điều phối sự phòng vệ của cơ thể bạn chống lại bất cứ mối đe dọa nào cho sức khỏe. Không có nó, bạn sẽ bị phơi nhiễm với hàng tỉ vi khuẩn, virus và chất độc mà có thể gây vấn đề nào đó, như một vết thương một cơn cảm lạnh nguy hiểm.
Hệ miễn dịch hoạt động như thế nào?
Hệ miễn dịch dựa vào hàng triệu tế bào máu trắng phòng vệ, được gọi là bạch cầu, bắt nguồn từ tủy xương của chúng ta. Những tế bào này di chuyển đến dòng máu và hệ thống bạch huyết, một mạng lưới các mạch giúp làm sạch độc tố trong cơ thể và chất dư thừa. Cơ thể của chúng ta có nhiều bạch cầu: khoảng 4.000 đến 11.000 tế bào bạch cầu trong mỗi micro lít máu.
Hệ miễn dịch giúp bạn đẩy lùi nhiều dịch bệnh. (Ảnh minh họa)
Bạch cầu di chuyển xung quanh, làm việc như những bảo vệ, liên tục kiểm tra máu, mô, và các cơ quan nhằm phát hiện các dấu hiệu đáng nghi. Hệ thống này chủ yếu dựa vào các dấu hiệu gọi là kháng nguyên. Các dấu vết phân tử này trên bề mặt mầm bệnh và những chất lạ khác tiết lộ sự hiện diện của những kẻ xâm lăng. Ngay khi các bạch cầu phát hiện ra chúng, nó chỉ mất vài phút để phản ứng miễn dịch bảo vệ của cơ thể xảy ra.
Có rất nhiều mối nguy hại cho cơ thể của chúng ta, nên phản ứng miễn dịch phải tìm cách thích ứng phù hợp. Có nghĩa là dựa vào nhiều loại bạch cầu khác nhau để giải quyết các mối đe dọa bằng cách khác nhau.
Mặc dù đa dạng như vậy, chúng ta chia tế bào bạch cầu thành 2 nhóm tế bào chính - cùng kết hợp để tấn công trúng đích. Đầu tiên, các thực bào gây ra phản ứng miễn dịch bằng cách gửi các đại thực bào và các tế bào đuôi gai đến máu. Với sự lưu thông này, nó hủy diệt mọi tế bào lạ nào nó gặp bằng cách phá hủy chúng. Nó cho phép những thực bào nhận diện kháng nguyên trên những kẻ xâm lăng chúng tiếp nhận và truyền thông tin này đến nhóm tế bào chủ thứ hai được bố trí phòng thủ - những tế bào bạch huyết.
Nhiều người tăng cường ăn uống thực phẩm nhằm củng cố hệ miễn dịch khỏe mạnh hơn. (Ảnh minh họa)
Một nhóm những tế bào bạch huyết khác gọi là tế bào T đi tìm tế bào cơ thể nhiễm khuẩn và nhanh chóng tiêu diệt chúng. Trong khi đó, những tế bào B và tế bào trợ giúp T dùng thông tin thu thập được từ những kháng nguyên đặc biệt để bắt đầu sản xuất những protein đặc biệt gọi là các kháng thể. Đây là phần chủ lực: Mỗi kháng nguyên có một kháng thể đặc biệt, phù hợp có thể bám theo nó như một ổ khóa và chìa, rồi hủy diệt những tế bào xâm lăng. Những tế bào B có thể sản xuất hàng triệu cái này - thứ sẽ đi khắp cơ thể và tấn công những kẻ xâm lăng đến khi phần xấu nhất của mối đe dọa được giải quyết.
Trong khi những điều này xảy ra, các triệu chứng quen thuộc như sốt cao và sưng đỏ được tạo ra để thêm vào phản ứng miễn dịch. Một cơ thể ấm sẽ khó khăn hơn cho vi khuẩn và virus sản sinh, lan ra vì chúng nhạy cảm với nhiệt độ. Khi những tế bào cơ thể bị tổn thương, nó tiết ra những hóa chất làm chất lỏng rò rỉ vào các mô xung quanh, tạo nên những chỗ sưng. Nó cũng thu hút những thực bào, tiêu hủy những kẻ xâm lăng và tế bào bị tổn thương.
Vì sao có hệ miễn dịch mà chúng ta vẫn bị ốm, bệnh?
Thông thường, một phản ứng miễn dịch sẽ diệt trừ một mối đe dọa trong vài ngày. Không phải lúc nào nó cũng giúp bạn tránh bệnh - đó không phải mục đích chính. Công việc của nó là ngăn chặn mối đe dọa tiến triển tới mức độ nguy hiểm bên trong cơ thể bạn. Và qua sự giám sát liên tục theo thời gian, hệ thống miễn dịch cung cấp lợi ích khác: giúp ta có sự miễn dịch lâu dài. Khi các tế bào B và T nhận diện các kháng nguyên, chúng có thể dùng thông tin đó để nhận ra kẻ xâm lăng trong tương lai. Thế nên, khi mối đe dọa ghé lại, tế bào sẽ “bày binh bố trận” các kháng thể phù hợp để giải quyết, trước khi ảnh hưởng đến nhiều tế bào hơn. Đó là cách bạn có miễn dịch cho một bệnh nào đó, chẳng hạn như thủy đậu.
Một số loại rau, quả được cho là hữu ích cho hệ miễn dịch. (Ảnh minh họa)
Nhưng hệ miễn dịch không phải lúc nào cũng hoàn thành nhiệm vụ. Một số người có những căn bệnh tự miễn - thứ lừa hệ miễn dịch tấn công những tế bào khỏe hoàn hảo của cơ thể. Không ai biết chính xác điều gì tạo ra chúng, nhưng những sự rối loạn này phá hoại ngầm hệ miễn dịch đến những mức độ khác nhau, và làm cơ sở cho những vấn đề như viêm khớp, bệnh đái tháo đường tuýp 1, và bệnh đa xơ.
Tuy nhiên, với hầu hết mọi người, một hệ miễn dịch khỏe mạnh sẽ thành công đẩy lùi tầm 300 cơn cảm lạnh và vô số các bệnh lây nhiễm tiềm tàng khác trong suốt cuộc đời. Không có nó, những mối đe dọa đó tiến triển thành vấn đề nguy hiểm hơn. Vì thế, lần tới, khi bạn bị cảm hay gãi một vết muỗi đốt, hãy nghĩ đến và biết ơn hệ miễn dịch của mình.
