Quả chà là là trái cây được thu hoạch từ cây chà là (Phoenix dactylifera), loài cây thuộc họ cau Arecaceae, được trồng chủ yếu để lấy quả ngọt tự nhiên. Loài cây này có nguồn gốc lâu đời ở Trung Đông và Bắc Phi, đặc biệt phổ biến tại các nước như Ai Cập, Saudi Arabia, Iran, Algeria…
Cây chà là cao, thân thẳng, lá dạng lông chim dài, và cho ra từng chùm quả hình bầu dục khi chín có màu từ vàng, đỏ đến nâu tuỳ giống. Chà là có vị ngọt tự nhiên đặc trưng, mùi hương gần giống caramel hoặc mật ong và được nhiều người ưa chuộng như món ăn vặt hoặc nguyên liệu làm bánh, mứt, nước sốt…
Việt Nam đã trồng thành công cây chà là. Ở nhiều nơi như tỉnh Khánh Hoà, Lâm Đồng và khu vực Nam Bộ có những vườn chà là đẹp và trái chín được thu hoạch, thu hút khách tham quan và thử quả tươi tại vườn.
Việc trồng chà là ở Việt Nam thường đòi hỏi điều kiện khí hậu nắng ấm, đất thoát nước tốt và có thể cần thụ phấn nhân tạo để cây ra quả hiệu quả.
Chà là phát triển chậm và thường phải mất vài năm sau khi trồng mới cho thu hoạch; ở Việt Nam nếu chăm sóc đúng kỹ thuật thì cây có thể ra trái từ năm thứ 5–7 trở đi. Mùa chà là chín rộ thường rơi vào cuối hè đến mùa thu, khoảng từ tháng 8 đến tháng 11, tùy thuộc vào giống và điều kiện thời tiết, quả bắt đầu ra vào tháng 4-5 và có thể thu hoạch nhiều lần trong mùa. Khi quả chuyển sang màu nâu đỏ già là ngọt nhất.
Giá quả chà là trên thị trường Việt Nam hiện nay biến động khá đa dạng, tùy thuộc vào nguồn gốc, chất lượng và loại quả (tươi hay khô). Chà là tươi có giá 70.000-150.000 đồng/kg. Chà là khô nhập khẩu thường có giá cao hơn, có thể lên tới nửa triệu đồng/kg.
Chà là rất đa năng trong ẩm thực: có thể được ăn trực tiếp như trái cây ngọt tự nhiên, hoặc dùng để chế biến thành mứt chà là, sinh tố, bánh ngọt, chè, thậm chí dùng làm nguyên liệu trong các món chính hoặc đồ tráng miệng. Ngoài ra, chà là khô còn kết hợp với món mặn như thịt xông khói cuộn chà là, gà hầm, salad tăng vị ngọt...
Chà là nằm trong danh sách 21 loại trái cây "tốt nhất thế giới" được chuyên gia dinh dưỡng và chuyên gia sức khỏe hàng đầu thế giới khuyên bạn nên ăn thường xuyên. Loại quả này đã được trồng thành công ở Việt Nam, có nhiều lợi ích với sức khoẻ. Trong 100g chà là có khoảng 277 calo, giàu carbohydrate (75g) và 7g chất xơ, giúp cung cấp năng lượng và hỗ trợ tiêu hóa. Chà là còn chứa 2g protein cùng nhiều khoáng chất, vitamin thiết yếu như kali, magiê, đồng, mangan, sắt và vitamin B6, tốt cho sức khỏe tổng thể.
Những tác dụng của quả chà là với sức khoẻ
Tăng cường sức khỏe não bộ
Chà là hỗ trợ hoạt động của não nhờ giàu chất chống oxy hóa, đặc biệt là flavonoid có khả năng giảm viêm. Các hợp chất này giúp hạn chế tình trạng viêm trong não, từ đó góp phần làm giảm nguy cơ mắc các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer.
Chất tạo ngọt tự nhiên lành mạnh
Chà là chứa fructose – loại đường tự nhiên trong trái cây, mang vị ngọt đậm kèm hương caramel nhẹ. Nhờ giàu chất xơ, vitamin và chất chống oxy hóa, chà là là lựa chọn thay thế tốt cho đường tinh luyện trong nấu ăn, tuy nhiên vẫn cần dùng với lượng hợp lý do hàm lượng calo khá cao.
Hỗ trợ hệ tiêu hóa
Chỉ với khoảng 3 quả chà là đã cung cấp gần 18% nhu cầu chất xơ hằng ngày, giúp hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru và cải thiện tình trạng táo bón.
Bảo vệ tim mạch và ổn định đường huyết
Chà là có tác dụng hỗ trợ kiểm soát mỡ máu và đường trong máu, đồng thời góp phần cải thiện sức khỏe tinh thần và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Giàu chất chống oxy hóa
Bên cạnh vitamin và khoáng chất, chà là còn chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào, giảm viêm và có đặc tính kháng khuẩn, hỗ trợ phòng ngừa bệnh tật.
Giảm căng thẳng, stress
Hàm lượng magiê dồi dào trong chà là giúp thư giãn cơ bắp, giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng và hỗ trợ cơ thể sản sinh các hormone tạo cảm giác hạnh phúc.
Chống viêm tự nhiên
Các polyphenol trong chà là giúp giảm viêm, tăng cường sức khỏe tim mạch và tạo điều kiện cho cơ thể duy trì trạng thái cân bằng, thư thái hơn.
