Mắng mỏ và kỷ luật – những phương pháp từng được coi là “bình thường” trong chăm sóc trẻ nhỏ – nay đã bị đặt dấu hỏi lớn. Nhiều vụ việc liên quan đến “chăm sóc trẻ em không phù hợp” liên tiếp được phát hiện, khiến dư luận lo lắng về những gì đang diễn ra trong các cơ sở giáo dục mầm non.
Ông bà Kato (bút danh), sống tại thành phố Higashiosaka, tỉnh Osaka, Nhật Bản, gửi con trai 3 tuổi của mình – bé Natsu (tên thân mật) – vào trường mẫu giáo đã hai năm.
Tuy nhiên, sau khi chuyển sang lớp mới vào tháng 4/2025, họ bắt đầu nhận thấy những biểu hiện bất thường của con mỗi khi ngủ.
Cha của bé kể lại:
“Con đột nhiên khóc và nói những câu như ‘Dừng lại… con xin lỗi’. Lúc đó tôi không hiểu chuyện gì đang xảy ra. Con còn nói ‘Cô X đáng sợ quá’, và tôi cảm thấy rất bất an.”
Vốn là đứa trẻ hoạt bát và vui vẻ, Natsu bỗng hay khóc đêm, sợ hãi và chán ăn. Cảm thấy điều gì đó không ổn, bố mẹ đã giấu một chiếc máy ghi âm vào cặp con.
Máy ghi âm đã ghi lại tiếng khóc nức nở và phần nào cho thấy cảnh các cô giáo mắng bé trong giờ ăn chỉ vì bé ăn chậm hơn các bạn.
Một cô giáo quát: “Ăn đi!” và Natsu vừa khóc vừa gọi: “Bố ơi! Mẹ ơi!”
Cha bé chia sẻ:
“Lúc nghe đoạn ghi âm, tôi run đến mức không thể dừng lại. Tôi lo lắng điều này sẽ để lại ảnh hưởng lâu dài trong tương lai của con.”
Dựa trên đoạn ghi âm, nhà trường điều tra và xác nhận có ba giáo viên, cả nam và nữ, đã có hành vi chăm sóc không phù hợp. Cả ba đã nghỉ việc. Trường giải thích rằng khi năm học mới bắt đầu, môi trường làm việc thay đổi, giáo viên quá tải và từ đó trút áp lực lên trẻ.
Bé Natsu sau đó được bác sĩ chẩn đoán mắc “phản ứng căng thẳng cấp tính” và nói rằng con “rất sợ hãi”.
Thực tế các vụ việc tương tự xảy ra ít nhiều trong thời gian vừa qua ở cả Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam và nhiều các quốc gia khác trên thế giới.
Trẻ ăn chậm bị ép, trẻ nôn bị mắng. Các hành vi như đánh đập, véo má, kéo quần áo quá mạnh cũng xảy ra. Đáng nói, một số giáo viên khác biết nhưng lại im lặng.
Một phần nguyên nhân là thiếu nhân lực, áp lực công việc và gánh nặng tâm lý của giáo viên. Tuy nhiên, theo Giáo sư Hirotomo Mameuda (Đại học Tamagawa) cho rằng chỉ cải thiện nhân sự hay điều kiện làm việc là chưa đủ.
“Một số quan điểm cũ trong chăm sóc trẻ, như ‘trẻ phải ăn hết’, ‘kén ăn là không được phép’, hay ‘không rèn thì trẻ không chịu học’, vẫn tồn tại rất mạnh. Những suy nghĩ như vậy tạo áp lực lớn cho giáo viên và dễ dẫn đến hành vi chăm sóc sai cách.”
Quan điểm lỗi thời rằng “trẻ phải được rèn luyện nghiêm khắc” đang vô tình trở thành gánh nặng tâm lý và nguyên nhân khiến nhiều người trút căng thẳng lên trẻ.
Do đó, để nhanh chóng phát hiện những tệ nạn tương tự đang gây áp lực, làm ảnh hưởng đến con em mình, hơn ai hết, chính cha mẹ phải là người cảnh giác.
1. Quan sát thay đổi về tâm trạng và hành vi của con
Một trong những dấu hiệu đầu tiên cho thấy trẻ có thể gặp vấn đề ở trường là sự thay đổi đột ngột về tâm trạng hoặc hành vi. Trẻ vốn vui vẻ, hoạt bát bỗng trở nên trầm lặng, dễ cáu gắt, khóc nhiều hoặc từ chối tham gia các hoạt động mà trước đây thích.
Một số trẻ có thể rút vào thế giới riêng, tránh tiếp xúc với bạn bè hoặc thầy cô. Cha mẹ nên thường xuyên hỏi han con về ngày hôm nay ở trường, chú ý lắng nghe những chi tiết nhỏ để nhận biết dấu hiệu bất thường.
2. Kiểm tra các vết thương thể chất hoặc quần áo bị hư hỏng
Trẻ có thể bị đánh, véo, kéo hoặc các hình thức bạo lực thể chất khác mà không dám kể. Cha mẹ cần quan sát cơ thể con, kiểm tra vết bầm tím, trầy xước hay vết đỏ trên da.
Ngoài ra, quần áo bị rách, cúc áo mất, sách vở hoặc đồ dùng cá nhân hư hỏng cũng là dấu hiệu cần lưu ý. Khi phát hiện, cha mẹ nên hỏi con một cách nhẹ nhàng, tránh tạo áp lực khiến trẻ sợ hãi hay che giấu sự thật.
3. Chú ý đến thói quen ăn uống và giấc ngủ
Bạo lực tâm lý hay thể chất ở trường có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sinh hoạt của trẻ. Trẻ có thể chán ăn, bỏ bữa, mất ngủ hoặc thức giấc giữa đêm khóc. Nếu trẻ thường xuyên phàn nàn về việc đau bụng, nhức đầu hoặc mệt mỏi bất thường mà không có lý do sức khỏe rõ ràng, cha mẹ cần xem xét nguyên nhân liên quan đến môi trường học tập và các mối quan hệ ở trường.
4. Lắng nghe những tín hiệu “gián tiếp” từ trẻ
Không phải trẻ nào cũng dám thẳng thắn kể việc bị bắt nạt hay bị bạo lực. Nhiều trẻ chỉ đưa ra những lời gợi ý hoặc kể những câu chuyện gián tiếp: “Bạn A đánh nhau với bạn khác”, “Thầy/cô rất nghiêm khắc hôm nay”, “Con sợ đến lớp”… Cha mẹ cần tinh ý đọc các tín hiệu này và đặt câu hỏi mở để con có thể chia sẻ nhiều hơn. Việc lắng nghe và thấu hiểu sẽ giúp trẻ cảm thấy an toàn để nói ra sự thật.
5. Giữ liên lạc thường xuyên với giáo viên và nhà trường
Một kênh thông tin quan trọng để phát hiện bạo lực là sự phối hợp giữa cha mẹ và giáo viên. Cha mẹ nên duy trì liên lạc thường xuyên, hỏi thăm về tình hình học tập, sinh hoạt và quan sát của giáo viên đối với trẻ. Đồng thời, khi nhận thấy dấu hiệu bất thường, hãy đề nghị nhà trường kiểm tra, ghi chép và đưa ra biện pháp phù hợp. Sự phối hợp chặt chẽ này giúp phát hiện sớm, ngăn ngừa các vụ bạo lực lan rộng và bảo vệ con tốt hơn.
