Cầy vòi mốc hay chồn mốc (danh pháp hai phần: Paguma larvata) là một loài động vật có vú thuộc họ cầy (Viverridae). Vùng bản địa của cầy vòi mốc là vùng Nam Á và Đông Nam Á cùng các hải đảo Indonesia trong rừng nhiệt đới. Loài vật này có chung những đặc điểm của loài cầy, tuy nhiên khác với cầy hương ở chỗ cầy vòi mốc lông không có đốm, mặt có "mặt nạ" tiêu biểu gồm một vệt trắng chạy dài từ đầu xuống mũi. Mắt và má có khoảng trắng nhưng có vòng đen quanh hai mắt.
Cận cảnh con cầy vòi mốc
Một con cầy vòi mốc trưởng thành có thể dài đến 51–76cm, thêm phần đuôi là 51–63cm rất dài. Cầy cân nặng từ 3,6–6 kg. Từ lâu, thịt của loài vật này được mệnh danh là “đặc sản” núi rừng vì hương vị thơm ngon lại quý hiếm. Đến nay, thịt cầy vòi mốc có giá khoảng hơn 2 triệu đồng/kg, còn một con cầy vòi mốc có thể có giá lên tới 15.000.000 đồng/con. Tuy nhiên do môi trường sống bị thu hẹp, không còn nhiều cá thể tự nhiên của cầy vòi mốc, thay vào đó là thịt cầy vòi mốc thương phẩm do người dân tự thuần hóa và nuôi nhân giống.
Điển hình như gia đình anh Nguyễn Văn Chung ở Sơn Dương, Tuyên Quang là một trong số những hộ nông dân rất thành công trong mô hình nuôi cầy vòi mốc lấy thịt, vừa mang lại hiệu quả kinh tế cao, vừa là giải pháp bảo tồn loài vật đang có nguy cơ tuyệt chủng này. Theo anh Chung, loài cầy vòi mốc khi sống hoang dã thì ăn các loại trái cây rừng, rắn, chuột, gà…. nhưng khi được thuần hóa, thì chúng có thể ăn uống rất đa dạng: Từ ăn cháo gà ninh nhừ (cổ gà, gà thải), trái cây như chuối, thanh long và những trái cây mà địa phương có… rất dễ kiếm và giá thành lại rẻ.
Thức ăn cho cầy vòi mốc rất đơn giản, Từ ăn cháo gà ninh nhừ (cổ gà, gà thải), trái cây như chuối, thanh long và những trái cây mà địa phương có…
Năm 2016, anh Chung bắt đầu tìm hiểu về giống cầy vòi mốc. Tuy là động vật hoang dã nhưng chồn được cấp phép chăn nuôi. Giống anh mua từ Hà Giang, đã có xác nhận thuần hóa của cơ quan kiểm lâm. Anh Chung xây chuồng rộng 2.000m2 với 20 cặp giống ban đầu. Trang trại cho loài này cũng đơn giản, có thể làm bằng gỗ ép, gạch xây hoặc lưới thép, chỉ cần rào kín để cầy vòi mốc không chạy thoát. Chi phí anh Chung bỏ ra cho mỗi chuồng chồn là 500.000 đồng.
Không chỉ dễ trong khâu ăn uống, cầy vòi mốc còn có sức đề kháng tốt, ít lây bệnh dịch nên kỹ thuật nuôi loài vật này không quá khó với anh Chung. Từ 20 cặp giống ban đầu, đàn cầy của anh lớn nhanh, khỏe mạnh. Bất ngờ nhất là với vốn ban đầu bỏ ra thấp, chi phí thức ăn cũng không đắt đỏ nhưng cầy vòi mốc rất được giá. Chỉ sau khi xuất chuồng lứa đầu tiên, anh Chung đã thu hồi vốn. Sau đó, mỗi năm anh bán khoảng 2 tấn chồn thương phẩm và 200 con giống. Trừ chi phí, anh Chung anh thu về hơn 1 tỷ đồng.
Cầy mẹ sau khi sinh sản thời gian từ 4 đến 5 tháng là có thể cho cầy vòi con tách mẹ sống độc lập. Cầy trưởng thành chỉ mất thời gian nuôi từ khi sinh đến xuất bán là từ 7 đến 8 tháng và đạt cân nặng từ 8-9kg/cá thể. Ngoài bán thịt cầy thương phẩm, anh Chung còn bán cầy giống với giá 7.000.000 đồng/con và hướng dẫn người mua quy trình nuôi cầy vòi mốc để “khởi nghiệp”. Đến nay, trang trại của anh rất nổi tiếng trên MXH, được khách từ khắp các tỉnh thành ghé đến mua cầy vòi mốc và học hỏi kinh nghiệm.
Nhiều nông hộ ở các tỉnh thành khác cũng đã thành công với mô hình nuôi cầy vòi mốcg giống anh Chung. Chẳng hạn như anh Nguyễn Văn Tuấn ở Quảng Ngãi, bắt đầu nuôi chồn từ năm 2013, sau đó anh nhân rộng mô hình và thu lãi lớn từ việc nuôi chồn.
Mô hình chuồng trại nuôi cầy vòi mốc.
“Trước khi bén duyên với loài động vật hoang ra này, tôi làm đầu bếp cho các nhà hàng, khách sạn chuyên về thịt động vật hoang dã (được phép nuôi) ở Tam Đảo, được tiếp cận với các loại con đặc sản nuôi như cầy, nhím, dúi, lợn rừng nhưng số lượng có hạn nên cung không đủ cầu. Trong đó tôi thấy cầy vòi mốc là loài “hiếm độc lạ” nhất nên bắt đầu tìm hiểu”, anh Tuấn chia sẻ.
Qua tìm hiểu, anh Tuấn được bạn giới thiệu mô hình gây nuôi cầy vòi mốc, thấy thích hợp anh mạnh dạn dùng số tiền tích cóp được để thử nghiệm nuôi loại cầy giống này. Nhờ mát tay đến nay trong trại của anh lên đến gần 200 cá thể cầy vòi mốc bố mẹ và khoảng 150 cá thể con.
“Thừa thắng xông lên”, anh Tuấn vay mượn ngân hàng để mở rộng mô hình, đồng thời không ngừng học hỏi kinh nghiệm nuôi cầy vòi mốc từ những người đi trước. Đến nay trang trại của anh không chỉ nuôi cầy vòi mốc mà còn có các loài động vật “độc - lạ” khác như nhím, chồn hương, nai… Hầu hết các hệ thống chuồng trại đều theo mô hình tự động, từ máng nướng đến đồ ăn, dọn vệ sinh…
Mô hình nuôi cầy vòi mốc thu nhập cao, nhiều nông dân trẻ thành tỷ phú.
“Vì cầy vòi mốc là loài thuộc nhóm IIB động vật hoang dã quý hiếm nên trong quá trình gây nuôi loài động vật này tôi luôn chấp hành đầy đủ các quy định của nhà nước. Tôi đăng ký thủ tục cấp giấy phép kinh doanh nuôi nhốt cá thể động vật hoang dã do Chi Cục Kiểm Lâm tỉnh cấp phép, khai báo đầy đủ các thông tin với hạt Kiểm Lâm địa phương khi mua, bán có nguồn gốc rõ ràng, có xác nhận của Kiểm Lâm nơi quản lý...", anh Nam chia sẻ kinh nghiệm.
Hiện tại trang trại nuôi cầy vòi mốc của anh Tuấn là lớn nhất trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, khi nhân lực không đủ phải thuê thêm người làm trang trại, tạo công ăn việc làm cho hàng chục lao động trên địa phương. Quan trọng nhất là mô hình này mỗi năm cho anh Tuấn thu nhập hàng tỷ đồng, anh đã mua được xe, xây được nhà cửa khang trang phục vụ cho gia đình, việc làm của mình.
