Bộ Y tế đã đề xuất một lộ trình cụ thể để điều chỉnh mức đóng bảo hiểm y tế (BHYT), nhằm mục đích tăng tỷ lệ đóng góp từ năm 2025, sao cho đến năm 2035, mức đóng góp sẽ đạt tối đa là 6% của tiền lương cơ sở hoặc lương hàng tháng.
Hiện tại, mức đóng BHYT được tính dựa trên tỷ lệ phần trăm của tiền lương hàng tháng dùng để đóng bảo hiểm xã hội, lương hưu, trợ cấp thất nghiệp, hoặc lương cơ sở, tùy theo nhóm đối tượng tham gia, với tỷ lệ hiện hành là 4,5% và có thể tăng lên tối đa 6%.
Trong quá trình tham khảo ý kiến cho dự thảo Luật Bảo hiểm Y tế sửa đổi, Bộ Y tế đã nhận định rằng mức đóng hiện tại chưa phản ánh đúng mức độ hưởng lợi từ quỹ bảo hiểm. Điều này càng trở nên bức thiết khi chi tiêu từ Quỹ Bảo hiểm Y tế ngày càng tăng qua từng năm, đồng thời nhu cầu mở rộng phạm vi chi trả cũng ngày một tăng lên. Đặc biệt, trong bối cảnh thực hiện chính sách tính giá dịch vụ y tế đúng và đủ, việc thiếu một cơ chế và lộ trình để tăng mức đóng góp dần dần trở nên nổi bật.
Bộ Y tế, từ đó, đã đề xuất ba phương án để điều chỉnh mức đóng góp BHYT, sao cho phù hợp với phạm vi quyền lợi BHYT và nhu cầu khám chữa bệnh của người dân.
Phương án đầu tiên là giữ nguyên mức đóng tối đa 6% như hiện nay nhưng bổ sung lộ trình tăng dần vào luật sửa đổi. Cụ thể, bắt đầu từ ngày 1/1/2025, mức đóng sẽ được tăng lên 5,1% lương hàng tháng, và tăng lên 6% vào ngày 1/1/2035. Điều này nhằm mục đích tăng nguồn quỹ, từ đó cải thiện quyền lợi khám chữa bệnh và tiếp cận dịch vụ y tế cho người dân, cũng như nâng cao hiệu quả điều trị.
Tuy nhiên, việc tăng mức đóng góp cũng sẽ làm tăng chi tiêu của ngân sách nhà nước, doanh nghiệp, hộ gia đình và người lao động. Dữ liệu từ Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cho năm 2021 chỉ ra rằng, với mức đóng hiện tại là 4,5% lương cơ sở, ngân sách nhà nước đã chi trả khoảng 42.300 tỷ đồng. Một sự tăng lên 5,1% sẽ yêu cầu ngân sách nhà nước phải chi thêm 5.700 tỷ đồng mỗi năm, và lên đến gần 14.100 tỷ đồng nếu mức đóng BHYT tăng lên 6%.
Phương án hai, mức đóng tối đa được giữ nguyên 6% như luật hiện hành song lộ trình nâng với tỷ lệ cao hơn. Cụ thể, từ ngày 1/1/2025 mức đóng tăng lên 5,4% lương tháng của người lao động, trợ cấp thất nghiệp hoặc lương cơ sở, tùy vào nhóm tham gia. Từ ngày 1/1/2035, mức đóng tăng lên 6%.
Tương tự như phương án đầu, lộ trình này cũng làm tăng chi phí của ngân sách nhà nước, doanh nghiệp, người lao động lẫn hộ gia đình. Cụ thể, nếu mức đóng tăng lên 5,4% vào năm 2025 thì ngân sách nhà nước chi bổ sung gần 8.500 tỷ đồng; doanh nghiệp chi thêm hơn 5.840 tỷ đồng; người lao động tăng chi 2.920 tỷ đồng và hộ gia đình thêm gần 4.870 tỷ đồng.
Phương án ba giữ nguyên quy định hiện hành mức đóng tối đa 6%, chưa tính đến lộ trình tăng nhưng giao Chính phủ quy định khi cần thiết. Phương án này không làm tăng chi phí của xã hội song rất khó để Chính phủ quyết định thời điểm tăng do luật không quy định. Các cơ sở y tế đối mặt với gánh nặng chi phí trong bối cảnh người khám chữa BHYT tăng, Quỹ Bảo hiểm y tế có thể mất cân đối thu chi.
